Ժիրայր Սեֆիլյանն ասում է, որ հայ-թուրքական սահմանի բացման հարցում Թուրքիան որպես նախապայման պետք է ճանաչի Հայոց ցեղասպանությունը, պետք է ապաշխարի և այլն։ Բայց Ժիրայր Սեֆիլյանն ասում է մի բան՝ համագործակցելով ՀԱԿ-ի հետ, որն այս հարցում միանգամայն այլ դիրքորոշում ունի։ Ինչպե՞ս դա հասկանալ...

Թուրք առաջնորդները միշտ էլ իրենց արտաքին-քաղաքական պետականանպաստ գործունեության շնորհիվ են անձնական քաղաքական կապիտալ շահել երկրի ներսում, իսկ մերոնք միշտ էլ երկրի հաշվին են անձնական քաղաքական կապիտալ շահել ներսում ու դրսում։

Օգոստոսի 31–ին ընդունվածը շատ անորոշ մի փաստաթուղթ է։ Թուրքիայի արտգործնախարարի այսօրվա մեկնաբանությունը նույնպես ապացուցում է, որ Թուրքիան որպես նախապայման զուգահեռ դնում է ԼՂ-ի հարցի լուծման անհրաժեշտության խնդիրը, որը վտանգավոր է. թուրքերը փորձելու են երկարաձգել այս գործընթացն այնքան ժամանակ, որպեսզի հորդորեն, որ զուգահեռաբար ճնշումների գնան ԼՂ-ի՝ որպես սառեցված հակամարտության լուծման խնդիրն արագացնելու համար։

Արցախը Ադրբեջանին տալու պատճառով հրաժարականի և արտահերթ ընտրությունների հավանականություն ես չեմ տեսնում։ Մոտակա տարիներին նման բան չի լինելու։ Բայց, չնայած մենք ճգնաժամային պայմաններում ապրելուն վաղուց ենք սովոր, այնուամենայնիվ կա իշխանության գործելակերպից, չինովնիկական անձնակազմի վարքագծից դժգոհ հսկայական զանգված։ Եթե ՀԱԿ-ը նման խնդիր դնի, ապա կողմնակիցների պակաս չի ունենա։

90–ականների կեսերին մասնավոր զրույցներում Վրաստանի պաշտոնյաների կողմից լսել եմ նման բան։ Այն ժամանակ ես աշխատում էի Հատուկ ծրագրերի վարչությունում, և ինձ վրացի պաշտոնյաները կոնկրետ ասել էին, թե իբր խորհրդային տարիներին Հայաստանը 2 կմ սահմանը հետ է տարել դեպի Վրաստան։ Երբ ես հարցնում էի՝ կոնկրետ ե՞րբ, որևէ մեկը չէր կարողանում ինչ–որ բան ասել։

Ընդհանրապես Լևոն Տեր-Պետրոսյանը քիչ է տուրք տալիս պոպուլիզմին։ Նա երևի այն քիչ քաղաքական գործիչներից է, ում հատուկ չէ նման ոճը։ Բայց այս դեպքում (Արցախի հարցում–խմբ.), կարծում եմ, որ նա մասսաների նյարդերի վրա ազդելու փորձ արեց։

Կարծում եմ՝ չարժե, որ Սերժ Սարգսյանը գնա Թուրքիա։ Մենք Թուրքիայի հետ պետք է հարաբերվենք՝ ինչպես հավասարը հավասարի հետ։ Ինչ-որ նվաստացուցիչ և զիջումային քայլերի չպետք է գնանք Թուրքիայի հետ։ Իսկ իրենք նախապայմաններ են դնում։ Այս պարագայում Սերժ Սարգսյանը չի գնալու Թուրքիա։

«Ֆուտբոլային դիվանագիտությունը» գնահատում եմ բացասական։ Արդեն ակնհայտ է, որ մեր արտգործնախարարությունը չապահովեց նույնիսկ դպրոցական՝ 5-րդ դասարանի մակարդակը։

Համոզված եմ, որ կառավարությունը ոչ միայն բոլոր մեղքերը բարդում է ճգնաժամի և այլ երկրներում անկումի վրա, այլ նաև իր հույսն է ամբողջությամբ դրել զարգացած երկրներում անկման հաղթահարման և աճի սկզբի վրա: Պարզ է, որ դրական միտումները ամբողջ աշխարհում կազդեն նաև մեր երկրի վրա, սակայն դրանից հետո կառավարությունը կվերադառնա իր նախընտրած ուղուն՝ մենաշնորհներ և ներմուծման խրախուսում, մասնավոր տրանսֆերտների վրա հիմնված սպառում և շինարարության խրախուսում՝ որպես տնտեսական աճի ցուցանիշի հիմնական «դիզայներ»:

Շատ նորմալ է, որ մեր հասարակության մեջ կան մարդիկ, ովքեր իսկապես չեն հարմարվում պարտադրվող իրավիճակներին։ Դա եղել է բոլոր ժամանակներում և բոլոր երկրներում։ Եվ ես շատ ուրախ եմ, որ մեզանում նման մարդիկ կան։ Հակառակ դեպքում բոլորը, ներողություն արտահայտությանս համար, էշերի պես կհարմարվեին երկրում տեղի ունեցող ամեն ինչին։

Չեմ կարծում, որ հերթական ընտրությունների ժամանակ ՀԱԿ-ը կունենա նույն ազդեցությունը հասարակության մեջ, ինչ որ ունի այսօր։ 4 տարի հետո դժվար է ասել, թե ի՞նչ կլինի, ինչե՞ր կպատահեն։ ՀԱԿ-ն այսօր առաջնորդող է, գլխավոր ընդդիմադիր ուժն է և ունի զանգված ու կարող է իրականացնել երկրում սահմանադրական կարգ հաստատելու իր ծրագիրը։ Եթե չիրականացնի, կառաջանան նոր ուժեր, որովհետև վակուում քաղաքական կյանքում չի լինում։

Սխալմամբ ամրագրեցինք 9% տնտեսական աճ։ Մենք նախապես զգուշացնում էինք, որ միջազգային տնտեսական ճգնաժամի պայմաններում այդ թիվը կարող է իրատեսական չլինել։ Եվ շատ արագ պարզ դարձավ, որ համաշխարհային ճգնաժամն իր բացասական ազդեցությունն ունեցավ Հայաստանի տնտեսության վրա։

Այն միջոցառումները, որոնք իրականցնում է կառավարությունը՝ անունը դնելով հակաճգնաժամային, իրականում ոչ թե հակաճգնաժամային են, այլ պարզապես իրենց կապիտալի պահպանմանը, հարստացմանը միտված գործողություններ։

Ես չեմ կարծում, թե Արցախի հիմնախնդրի լուծման հարցում որևէ էական տարբերության կա այսօրվա իշխանությունների և Լևոն Տեր-Պետրոսյանի մոտեցումների միջև։ Տեր-Պետրոսյանը միակ բանը, որում, այսպես ասած, գովեց այսօրվա նախագահին, հայ-թուրքական հարաբերություններում նրա դիրքորոշումն է։ Դա նշանակում է, որ նրանք այս հարցում վճռական հակասություններ չունեն։

Տարածքները տալու դեպքում, բնականաբար, տեղի կունենա դոմինոյի էֆեկտը, երբ մի տարծք տալու դեպքում հերթով տալու ենք բոլորը։ Այսինքն, ոչ մի խնդիր չլուծելով՝ մենք հայտնվելու ենք ավելի վատ վիճակում՝ վտանգելով հայոց պետականությունը։

Տիգրան Սարգսյանը նորմալ երկրում վարչապետ չպիտի էլ նշանակվեր։ Այդ նա է դրամի փոխանակարժեքի բարձրացման կործանարար քաղաքականության հեղինակը։ Նորմալ երկրներում մարդուն նման հիմարությունների համար պատժում են, այլ ոչ թե պաշտոնը բարձրացնում։

Վարչապետն անում է այն, ինչն իրեն թույլ են տալիս։ Իսկ թույլ են տալիս շատ քիչ բան։ Ինչ վերաբերում է մնացած այն ոլորտներին, որոնք արդեն ուղղված են որոշ մարդկանց բիզնեսը հարստացնելուն, ապա, այո՛, ինչն իրեն պարտադրում են, նա ստիպված անում է։

Ցանկացած համաձայնագրի ստորագրում հնարավոր է միայն միջազգային լուրջ ճնշումների դեպքում։ Այլ պարագայում այդ գործընթացը ձախողման է դատապարտված, որովհետև Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահները, վստահաբար, չեն կարող ձեռք բերված պայմանավորվածությունները «վաճառել» սեփական հասարակություններին։ Նրանք երկուսն էլ հասկանում են, որ կողմերի շահերին չհամապատասխանող լուրջ խնդիրներ կան, հետևաբար խնդիրը դառնում է անլուծելի։