-«7օր»-ը հարցում է անցկացնում՝ պարզելու, թե ի՞նչն է ամենաշատը խոչընդոտում ՀՀ-ում տուրիզմի զարգացմանը։ Հասկանալի է, որ սա պրոֆեսիոնալ հարցում չէ. և զուտ մեզ համար մի քանի բաղադրիչ էինք նշել. գների մակարդակը, ծառայությունների որակը, հյուրանոցների պակասը, բնակլիմայական պայմանները,  քարոզչության պակասը,  պետության սխալ քաղաքականությունը և այլ պատճառներ։ Այս պահի դրությամբ (06.08.09, 18.30) ունենք հետևյալ պատկերը՝ գների մակարդակը 23% է, ծառայությունների որակը՝ 12%, հյուրանոցների պակասը՝ 1%, բնակլիմայական պայմանները՝ 1%, քարոզչության պակասը՝ 1%, պետության սխալ քաղաքականությունը՝ 58%, այլ պատճառներ՝ 3%։ Որքանո՞վ է այս պատկերը համապատասխանում իրավիճակին։

 Ռոբերտ Մինասյան-Հարցման բոլոր կետերի արդյունքների հետ համաձայն չեմ։ Նախ, քարոզչության պակասը ներկայացված է 1%։ Այդ թիվը շատ ավելի բարձր պետք է լինի։ Սա լուրջ խնդիր է։ Մենք ոչ միայն պետք է քարոզչություն իրականացնենք, այլև դաստիարակենք հասարակությանը, թե ինչպես է պետք հանգստանալ։ Պետության սխալ քաղաքականության առումով ներկայացված տոկոսը գուցե պետք է ավելի բարձր լիներ։ Վերցնենք այսպիսի թիվ։ Հայաստանի բնակչությունը կազմում է մոտ 3 մլն. 200 հազ. մարդ։ Հայաստանից հանգստանալու համար դուրս են մեկնում 200-300 հազ. մարդ։ Կոպիտ հաշվարկներով  շուրջ 2.5 մլն մարդ է մնում Հայաստանում։ Այսօր պետք է շնորհակալություն հայտնել վարչապետին բարձացնելու համար այն խնդիրը, թե ճգնաժամի պայմաններում պետք է երկրի ներսում կազմակերպվի բնակչության հանգիստը։ Բոլորը խոսում են դրսում հանգստանալու մասին։ Հայաստանի ներսում հանգստի կազմակերպումը դրված է տարբեր հյուրանոցների և այլնի վրա։ Այսինքն, ո՛չ հստակ ծրագիր կա, ո՛չ էլ քաղաքականություն։ Ասելը շատ լավ բան է։ Սակայն չկա հստակ ծրագիր, թե ինչպես պետք է կազմակերպվի ազգաբնակչության հանգիստը հանրապետության ներսում։ Չկան նաև հանգստի կազմակերպման ծրագրեր ըստ սեգմենտների՝ հանգիստ երեխաների, երիտասարդների, տարեցների համար։

-Իսկ վարչապետի ասածը որևէ ազդեցություն թողե՞ց։ Ըստ մամուլի հրապարակումների՝ կառավարության անդամների մեծ մասը դրսում է հանգստանում։

Ռ. Մ.-Վարչապետը խնդիր էր դրել հանգստանալ Հայաստանում։ Ես, ազնիվ խոսք, տեղեկություն չունեմ, թե որտեղ են հանգստանում կառավարության անդամները։

-Զբոսաշրջությունը Հայաստանում հայտարարված է տնտեսության գերակա ճյուղերից մեկը։ Դուք ասում եք՝ այս չկա, այն չկա։ Այսինքն, տուրիզմի գերակա ճյուղ հայտարարելը ավելի շատ վերացական քա՞յլ էր։

Ռ. Մ.-Ո՛չ։ Ընդհանուր առմամբ, պետությունը քաղաքականություն է վարում տարբեր ուղղություններով։ Բացի այդ, ընդունվել է տուրիզմը գերակա ճյուղ ճանաչելու մասին օրենք. կա հատուկ ծրագիր։ Դա շատ լավ է։ Սակայն արդյո՞ք թղթի վրա գրվածը կյանքի է կոչվում, սա այլ հարց է...

-Երևի ժամանակն է լսել պետական պաշտոնյային։

Մեխակ Ապրեսյան-Այստեղ տարբեր հարցադրումներ եղան։  Առանձին անդրադառնամ դրանց բոլորին։ Պ. Մինասյան, սկսենք նրանից, որ Դուք համաձայնվեցիք «7 օր»-ի հարցման արդյունքների այն կետի հետ, որը վերաբերում  էր պետության վարած սխալ քաղաքականությանը, և ասացիք, որ 200-300 հազ.  Հայաստանի քաղաքացիներ դրսում են հանգստանում։ Ասեմ Ձեզ, որ կրկնակի շատ են դրսում հանգստանում։ Բայց դա Ձեր կարծիքով պետության վարած սխալ քաղաքականության հետևա՞նք է։ Ասում եք նաև, որ պատճառը նաև նրանում է, որ Հայաստանում լավ հանգիստ չի կազմակերպվում։ Ես Ձեզ որպես ոլորտի պրոֆեսիոնալ եմ հարցնում. իսկ ո՞վ է ընդհանրապես հանգիստ կազմակերպողը, ո՞վ է զբոսաշրջային փաթեթ ձևավորողը։ Դա հենց Ձեր ասոցիացիայի անդամներն են։ Դուք ներկայացնում եք մասնավոր հատվածը և ներկայացնում եք Հայաստանի ներգնա տուրօպերատորներին։ Իմ կարծիքով Ձեզ անդամակցում են Հայաստանի առաջատար տուրօպերատորները։

Ռ. Մ.-Համաձայն եմ։

Մ. Ա.-Ուրեմն, եթե մեզ մոտ լավ չի կազմակերպվում հանգիստը, ապա դա նշանակում է, որ աշխատանքը լավ չեն կազմակերպում տուրօպերատորները։ Պետությունը հանգիստ կազմակերպող չի։ Զբոսաշրջային փաթեթ ձևավորողը զբոսաշրջային օպերատորն է։ Այսինքն, ձեզանից է կախված։ Դո՛ւք պետք է լավ փաթեթ կազմեք և այն կյանքի կոչեք։

Ռ. Մ.-Իսկ պետության դերը ո՞րն է։ Որ օրենք գրեն և այդ օրենքը չկատարե՞ն։

Մ. Ա.-Օրենք գրելու և այն չկատարելու դեպքերը կխնդրեմ կոնկրետացնել։ Որ օրենքը ընդունվեց, որը չկատարվեց...

Ռ. Մ.-Մեծ սիրով...

Մ. Ա.-Տեսե՛ք, ասում եք, թե տուրիզմի զարգացման հարցում վարվում է պետական սխալ քաղաքականություն։ Ես չեմ ասի, թե հարցմանը մասնակցած ընթերցողների այս կարծիքը ճիշտ է, թե սխալ։ Ես այն առաջին հերթին մտահոգիչ կհամարեմ։ Լավ է, որ դուք հենց ամենասկզբից նշեցիք, որ սա ոչ պրոֆեսիոնալ հարցում է. ներկայացվածը պարզապես ընթերցողների կարծիքներն են։ Սակայն չի կարելի ասել՝ սխալ է։ Պետք է ասել, թե ինչն է սխալ։ Վերջերս մեզանում այդպիսի միտում է նկատվում. եթե մարդկանց մոտ ինչ-որ բան այնպես չէ,  անպայման պետությունն է մեղավոր։ Նունիսկ գործարարն է սկսել այսպես խոսել։ Բիզնեսը լավ չի գնում, նա էլ ասում է, թե պետությունն է մեղավոր։

-Ի՞նչ է անում պետությունը իր կողմից գերակա հայտարարված  ճյուղը զարգացնելու համար։

Մ. Ա.-2004թ. ուժի մեջ է մտել զբոսաշրջությունը գերակա ճյուղ ճանաչելու մասին օրենքը։ Նախկինում էլ ենք ունեցել և այսօր էլ ունենք հայեցակարգ։ Ընդունված հայեցակարգի շրջանակներում բազմաթիվ միջոցառումներ են իրականացվել՝ սկսած կարգավորման դաշտից մինչև ծրագրային միջոցառումներ՝  ուղղված միջազգային շուկայում Հայաստանի, որպես զբոսաշրջության համար բարենպաստ երկրի նկարագրմանը։

Ռ. Մ.-Լիակատա՞ր է արված։

Մ. Ա.-Ոչ մի  բան չի կարող լիակատար արված լինել։ Բայց ես համաձայն չեմ Ձեր այն դիտարկման հետ, թե ընդհանրապես ոչինչ չի արվում։

Ռ. Մ-Ես չեմ ասում, թե ոչինչ չի արվում։ Ես ասում եմ, որ արվածը բավարար չէ։

 Մ. Ա.-Բավարար է, թե չէ ասելու համար պետք է նայել վիճակագրական տվյալներին։ Պետության դերը ո՞րն է՝ բիզնեսի համար բարենպաստ միջավայր ապահովելը, տուրիզմի տեսանկյունից երկրի նկատմամբ պահանջարկ ձևավորելը...

Ռ. Մ.-Այս քսան տարվա մեջ արդյոք ձևավորվե՞լ է։ Ես չեմ գտնում, որ ձևավորվել է։

Մ. Ա.-Բավականին։ Եկեք միմյանց չընդհատենք։ Սկսած 2001թ.-ից ստեղծվել է Զբոսաշրջության զարգացման հայկական գործակալություն՝ նպատակ ունենալով ապահովել մարկետինգային քաղաքականություն։ Իրականացվել են ամենատարբեր միջոցառումներ՝ Հայաստանի մասնակցության ապահովում միջազգային հեղինակավոր ցուցահանդեսներին, օտարերկրյա լրագրողների և զբոսաշրջային օպերատորների ճանաչողական այցեր Հայաստան, բիզնես կապերի ապահովում։ Տպագրվում են Հայաստանին վերաբերող բազմապիսի տեղեկատվական նյութեր, որոնք տարածվում են միջազգային շուկայում։ Սկսած 2006-2008թթ., ներառյալ «CNN» և «Եվրանյուզ» հեռուստաալիքներով, բավական ինտենսիվ կերպով ներկայացվել է Հայաստանը։ Արդեն պատրաստ է Հայաստանը ներկայացնող 52 րոպե տևողությամբ վավերագրական ֆիլմ, որի շնորհանդեսը կկայանա այս տարի։ Ֆիլմի ստեղծումը իրականացրել ենք՝ համագործակցելով միջազգային հեղինակավոր կազմակերպությունների հետ։ Այն հեռարձակվելու է ամբողջ աշխարհում։ Մեր գործընկերների պարտավորությունների մեջ է մտնում առաջիկա 5 տարիների ընթացքում յուրաքանչյուր մայրցամաքում առնվազն երկու անգամ ապահովել ֆիլմի հեռարձակումը։ Այսօր արդեն երկու հեղինակավոր հեռուստաալիք ձեռք են բերել ֆիլմի ցուցադրման հեղինակային իրավունքը։ Դրանցից առաջինը՝ իսպանական TVE–ն  մոտ 450 մլն  լսարան է ապահովում, երկրորդը հեռարձակվում է սկանդինավյան բոլոր երկրներում։ Այսինքն, տարատեսակ միջոցառումներ են իրականցվում՝ ապահովելու դրսում Հայաստանի գովազդը։

-Իսկ վիճագրական տվյալներն  ի՞նչ պատկեր են ներկայացնում։

Մ. Ա.- 2001թ.-ից սկսած զբոսաշրջության միջին տարեկան աճը կազմել է 20-25%։ Սա էլ ձեզ արդյունք։

Ռ. Մ.-Կոնկրետ թվեր կասե՞ք։

Մ. Ա.-2008թ. 558 հազ. զբոսաշրջիկ է այցելել Հայաստան, իսկ 2000թ. այդ թիվը կազմել է 45 հազ.։ Այսինքն, 2008թ. ավելի քան 12 անգամ ավելացել է Հայաստան այցելած զբոսաշրջիկների թիվը։

-Իսկ ո՞վ է համարվում զբոսաշրջիկ։

Մ. Ա.-Զբոսաշրջիկ համարվում է իր բնակության մշտական վայրից  մեկ այլ վայր, մինչև մեկ տարի ժամկետով ճանապարհորդող անձը, որը ճանապարհորդության վայրում  անցկացնում է առվազն 1 գիշեր, և որն այդ վայրում վճարովի աշխատանք չի կատարում։

-Իսկ հնարավո՞ր է, որ Ձեր նշած 558 հազ. զբոսաշրջիկից  ասենք  500 հազարը հայ լինեն։

  Մ. Ա.-Ո՛չ, բացառվում է։

-Ինչու՞։

Մ. Ա.-558 հազարից միայն 60%-ն է հայ։ Ես չէի ցանականա, որ դուք այդպիսի ոչ պրոֆեսիոնալ բաներ ասեք։ Կամ պետք է հարցը պատկերացնել, կամ էլ չպետք է ապատեղեկատվություն տարածել։

-Մենք երբևէ ապատեղեկատվություն չենք տարածել, իսկ հարցը քննարկելու համար հրավիրել ենք Ձեզ, ինչպես  Դուք եք ասում՝ ոլորտի պրոֆեսիոնալներին։

Մ. Ա.-Ողջունելի է, որ դուք այսպիսի քննարկումներ եք կազմակերպում։ Ազգաբնակչությանը ստույգ տեղեկություն տրամադրելը շատ կարևոր է։ Ասեմ, որ զբոսաշրջիկը ամենատարբեր նպատակներով կարող է այցելել Հայաստան։ Նույնիսկ Հայաստանի քաղաքացին, որը ավելի քան մեկ տարի բնակվում է արտերկրում, այսինքն՝ ինքը դարձել է այլ երկրի ռեզիդենտ, գալիս է Հայաստան իր հարազատին տեսնելու, նույնիսկ նա է համարվում զբոսաշրջիկ։ Շատերը դա կարող են աբսուրդ համարել, սակայն դա աբսուրդ չէ, դա նորմալ է։

-Իսկ այս տարվա վիճակագրությունն ինչպիսի՞ն է։

Մ. Ա.-Գիտենք, որ այս տարի միջազգային տնտեսական ճգնաժամ է։ Ամբողջ աշխարհում միջազգային զբոսաշրջային այցելություններն անկում են ապրում։ Զբոսաշրջության համաշխարհային կազմակերպության տվյալներով՝ անկումն արդեն կազմել է 3%։ Երկրներ կան, որտեղ անկումն ավելի մեծ է՝ Ֆրանսիայում այն կազմել է 17%։ Մեզ մոտ առաջին եռամսյակի տվյալը եղել է 2.8% աճ՝ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ։ 6 ամսվա պաշտոնական վիճակագրական տվյալները դեռ հրապարակված չեն, բայց նախնական փորձագիտական տվյալների արդյունքով այն մնացել է նույն մակարդակի վրա։ Աճը կազմել է ընդամենը 0.1%։ Մեզ մոտ դեռևս անկում չկա, և դա ունի իր օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ պատճառները։

-Պ. Մինասյա՛ն, այս ընթացքում Դուք գրառումներ էիք անում։ Միգուցե դրա՞նց անդրադառնաք։

Ռ. Մ.-Ես կարո՞ղ եմ հարց տալ։

Մ. Ա.-Իհարկե կարող եք։

Ռ. Մ.-Զբոսաշրջության համաշխարհային կազմակերպությունը, բոլոր երկրները երկու ցուցանիշ ունեն։ Ընդունում եմ, որ տուրիստ է համարվում Ձեր ձևակերպմամբ նկարագրված մարդը։ Հայաստանում արդյո՞ք իրականացվում է հաշվարկ կազմակերպված տուրիզմի առումով։

Մ. Ա.-Իհա՜րկե տարվում է, պ. Մինասյան։

Ռ. Մ.-Դուք կարո՞ղ եք ասել, թե 2001թ.Ձեր նշած  կազմակերպված տուրիզմը որքա՞ն է ավելացել, և ամեն տարի որքա՞ն է կազմում դրա տոկոսային աճը կամ անկումը։

Մ. Ա.-Ես Ձեզ համարում էի պրոֆեսիոնալ։ Սրանից հետո էլ կհամարեմ՝ կախված նրանից...

Ռ. Մ.-Թե ինչ հարցեր կտա՞մ։

Մ. Ա.-Թե որ ուղղությամբ կտանեք Ձեր նկատառումները։ Ախր դուք պետք է տեղյակ լինեք, հետևած լինեք ամբողջ վիճակագրությանը։ Մենք արդեն ներկայացրել ենք վիճակագրական տվյալները, որտեղ մանրամասն նշվում է, թե քանի տոկոս է կազմել կազմակերպված տուրիզմը, ինչ նպատակով են այցելում Հայաստան, այցելությունների աշխարհագրությունը և այլն։ Ես զարմանում եմ, որ դուք հիմա բարձրացնում եք այդ հարցը։ Այո՛, բացարձակ թվի առումով կազմակերպված տուրիզմը ավելի քիչ է կազմում՝ շուրջ 20%։

Ռ. Մ.-Իսկ վարչապետը Ձեր ներկայությամբ հայտարարեց, որ այն 10% է կազմում։

Մ. Ա.-Պ.Մինասյա՛ն, կարող ենք վերցնել և նայել թվերը։ Այո՛, ես համաձայն եմ, որ կազմակերպված տուրիզմը Հայաստանում ընդհանուր թվի մեջ փոքր մաս է կազմում։

Ռ. Մ.-Ինչու՞։

 Մ. Ա.- Հիմա ես Ձեզ կասեմ, թե ինչու...

Ռ. Մ.-Եթե գովազդում եք, տարբեր միջոցառումներ եք իրականացնում...

 Մ. Ա.-Այո՛, իրականացնում ենք։ Ի՞նչ է, ժխտո՞ւմ եք ասածներս։

Ռ. Մ.-Դա նպատակային չէ, դա ընդհանուր է։

Մ. Ա.-Ո՞վ է ասում։

Ռ. Մ.-Ես եմ ասում։

Մ. Ա.-Ես հիմա կխնդրեմ, որ Դուք ասեք, թե իմ վերը նշված միջոցառումներից որը նպատակային չէ։ Ասեք՝ տեսնենք, թե որքանո՞վ են հիմնավորված ձեր պնդումները։ Թիրախայինը իր հերթին։ Բայց մենք նաև խնդիր ունենք միջազգային շուկայում ձևավորելու Հայաստան երկրի իմիջը։ Ցավոք, աշխարհի բնակչության զգալի մասը Հայաստանի մասին ոչինչ չգիտի։ Իմացածների մի զգալի մասի մոտ էլ Հայաստան լսելիս բացասական ասոցիացիաներ են առաջանում։ Այսինքն, Հայաստան,  որտեղ ղարաբաղյան պատերա՞զմն էր, կամ որտեղ  ցեղասպանությու՞ն է եղել։ Մենք խնդիր ունենք աշխարհին ներկայանալ՝ ինչպես որ կանք։

Ռ. Մ.-Պ. Ապրեսյա՛ն, ինչ որ Դուք ասում եք, ամեն ինչ ճիշտ է։ Սակայն Դուք մի՛ ասեք՝ պե՛տք է, պե՛տք է։ Դուք կոնկրետ ասե՛ք, որ այս գործունեությունն արվեց և տվեց այս կամ այն արդյունքը։ Կոնկրետ արդյունքների մասին և այսօրվա իրավիճակի մասին եկենք խոսենք։

 Մ. Ա.-Եթե մամուլին հետևում եք, ապա նկատած կլինեք, որ ես այս ամենը միայն պետական քաղաքականությամբ չեմ պայմանավորում։ Ես ասում եմ, որ սա արդյունք է և՛ վարվող պետական քաղաքականության, և՛ բոլոր շահագրգիռ կողմերի (պետություն և մասնավոր հատված) համագործակցության։

Ռ. Մ.-Կրկին ճիշտ եք ասում, սակայն դա գործին չօգնեց։

Մ. Ա.-Ո՞ր գործին, պ. Մինասյան։

Ռ. Մ.-Աշխարհում չկա մի երկիր, որը ցանկանա զարգացնել տուրիզմը, սակայն իր բեռը գցի մասնավոր հատվածի ուսերին։ Պետությունը պետք է իր քարոզչությունը տանի և պրոպագանդի երկիրը։ Այսօր պետությունը մեծ աշխատանք է կատարում, ես չեմ ասում, թե չի կատարում՝ միջազգային ասպարեզում Հայաստանը ներկայացնելու։ Սակայն մարդիկ Հայաստան են այցելում՝ չօգտվելով տուրփաթեթից։

Մ. Ա.-Ուրեմն դուք լավ փաթեթներ չեք ներկայացնում, ինչի՞ մասին է խոսքը։

Ռ. Մ.-Ո՛չ։ Դուք ասացիք, որ Հայաստան այցելողների հիմնական մասը գալիս է Ռուսաստանից, ԱՊՀ երկրներից։

Մ. Ա.-Ես ասացի, որ Հայաստան այցելողների 60%-ը սփյուռքն է։ Այո՛, ԱՊՀ-ից էլ են շատ ժամանում։

Ռ. Մ.-Նույնիսկ սփյուռքի մեր հայրենակիցների շատ չնչին մասն է օգտվում տուրփաթեթներից։

-Ինչո՞վ է դա պայմանավորված։

Ռ. Մ.-Իսկ նրանց ո՞վ է ներկայացնում։ Կոնկրետ հայկական գաղութներում ի՞նչ աշխատանք է տարվում, որ մեր հայրենակիցները ոչ թե միայն Հայաստան այցելեն, այլև օգտվեն տուրփաթեթից։

Մ. Ա.-Ախր չի կարելի, որ պրոֆեսիոնալն իր մեղքն անընդհատ բարդի ուրիշի վրա։ Եթե տուրփաթեթներով քիչ են գալիս Հայասատան, ապա առաջին հերթին մասնավոր հատվածն ինքը պետք է վերլուծի դրա պատճառները։ Փաթեթ վաճառողն  ինքն է այն ներկայացնում։ Պետության խնդիրը երկիրը ներկայացնելն է, երկիրը ավելի գրավիչ դարձնելն է։ Պետությունը դա ձեր փոխարեն անում է, քանի որ դուք առանձին-առանձին դա չեք կարող անել։

Ռ. Մ.-Դա պետության պարտականությունն է։

Մ. Ա.-Այո՛, պետությունը ձեզ համար ստեղծում է պայմաններ։ Իսկ դուք ձեր փաթեթներն այնպես պետք է ձևավորեք, որ դրանք լինեն գրավիչ և դրանցով մարդիկ գան։ Վիճակագրական տվյալներն այլ բանի մասին են նաև խոսում։ Եթե տուրիստների 80%-ը անհատական զբոսաշրջիկներ են, դա նշանակում է, որ նրանց վրա ազդել է պետության գովազդը, նրանք ցանկանում են  այցելել Հայաստան։ Իսկ եթե փաթեթով չի եկել, ուրեմն փաթեթի մեջ ինչ-որ խնդիր կա։ Առանց վերլուծելու՝ պրոֆեսիոնալը չի կարող պարզապես ասել՝ վատ է։

Ռ. Մ.-Դուք վերջերս ներկա էիք տուրֆիրմաների հավաքին, որտեղ ամենալավագույն ընկերություններից մեկը Ձեզ ներկայացրեց, թե որքանով է պակասել իր տուրիստների թիվը։ Իսկ Դուք ասում եք՝ աճ է արձանագրվել։ Կազմակերպված տուրիզմը Հայաստանում նվազել է։

Մ. Ա.-Հասկացանք։ Ես դա ընդունում եմ։ Դե հիմա Դուք պատճառներն ասեք։

Ռ. Մ.-Տուրֆիրմաներից մեկն Իսպանիայից ստացել է հաղորդագրություն, որտեղ ասվում է, որ իսպանական տուրօպերատորը չի կարողանում տուրիստներ ուղարկել Հայաստան, որովհետև ձեր երկրի մասին Իսպանիայում շատ քիչ տեղեկատվություն կա։ Ես երկրի թշնամին չեմ, ոչ էլ ուզում անիմաստ քննադատել կամ գլուխ գովել։ Եվ այնպես էլ չէ, որ ես չեմ հավատում, որ լավ է լինելու։ Ինձ կոնկրետ հետաքրքրում է՝ վերջին 10 տարիների ընթացքում իսպաներեն ի՞նչ է տպագրվել, ի՞նչ է արվում, որպեսզի Իսպանիայում գովազդվի Հայաստանը։ Մեր հարևաններն իրենք իրենց գովազդում են տվյալ երկրի լեզվով։ Մենք ի՞նչ ենք անում։ Այսօր մարդիկ հատուկ ներկայացուցչություններ են ստեղծում այն պետություններում, որտեղից ավելի շատ տուրիստներ են ունենում։ Մենք ո՞ր երկրում ունենք նման տուրիստական ներկայացուցչություն։

Մ. Ա.-Դուք բազմաթիվ երկրների օրինակներ կարող եք բերել, որոնք շատ մեծ հնարավորություններ ունեն, մեծ բյուջե ունեն տուրիզմի մարկետինգային քաղաքականությանն ուղղված։ Մեր բյուջեի հնարավորություններն այսօր այսքանն են։ Եվ մեր գործընկերների աջակցությամբ արդեն երկու երկրում՝ Իտալիայում և Ֆրանսիայում, ունենք ներկայացուցիչ։

Ռ. Մ.-«CNN»-ով ներկայացվող Հայաստանի գովազդը ճի՞շտ էր։

Մ. Ա.- Իհարկե ճիշտ էր։

Ռ. Մ.-Ես գտնում եմ, որ ճիշտ չէր։

-Պ. Մինասյան, Ձեր կարծիքով  ի՞նչը  ճիշտ կլիներ։

Ռ. Մ.-Իմ կարծիքով գովազդը պետք է լինի դոնոր երկրներում և թիրախային։ Այսինքն, եթե այսօր ավելի շատ տուրիստներ են ժամանում Հայաստան Գերմանիայից, մենք պետք է ունենանք գովազդային նյութեր գերմաներենով, մեր դեսպանատան միջոցով տեղում կազմակերպենք Հայաստանի գովազդը։ Այ Դուք ասում եք՝ մեր միջոցները սուղ են։ Գերմանիայում ունենք դեսպանատուն, որի աշխատակիցները վճարվում են Հայաստանից։ Օգտագործեք մեր ռեսուրսները՝  ներգրավելով մասնավոր հատվածին։ Ավելորդ է մեր խոսակցությունը, եթե առաջնորդվենք այն տրամաբանությամբ, թե ամեն ինչ լավ է, ամեն ինչ արվում է։

Մ. Ա.-Իհարկե ամեն ինչ չէ, որ լավ է։ Ավելի շատ պետք է արվի։ Սակայն չի կարելի ասել պետական սխալ քաղաքականություն՝ չասելով, թե ինչն է սխալ։

Ռ. Մ.-Ես չեմ ասում պետության սխալ քաղաքականություն։ Մի՛ վախեցեք, Ձեզ աշխատանքից չեն ազատի։ Իմ մոտեցումը կոնկրետ է։ Մենք չենք ուսումնասիրել, թե որ երկրներն են աշխարհում տուրիստների հիմնական մատակարարողները։ Առաջինը գերմանացիներն են։ Նշանակում է՝ այնտեղ մենք պետք է գործ անենք, առավել ևս, որ Գերմանիայում Հայաստանի նկատմամբ կա որոշակի հետաքրքրություն։ Դուք ասում եք՝ գնացել մասնակցել ենք ցուցահանդեսների։ Դա շատ լավ է։ Սակայն ցուցահանդեսը վերջին արդյունքը պետք է լինի։ Մենք  ամբողջ տարին պետք է աշխատենք, որ չգնանք ցուցահանդեսին կանգնենք և Գիքորի նման «էստի համեցեք» կանչենք։

Մ. Ա.-Բոլորն էլ ցուցահանդեսներում գնում Գիքորի նման կանգնում են։ Ցուցահանդես գնալ՝ նշանակում է Գիքորի պես կանչել, սա, իհարկե, կատակով։

Ռ. Մ.-Գովազդով ամբողջ տարին պետք է զբաղվել։ Մեր հարևան երկիրն ապրում է Գերմանիայի և Ռուսաստանի հաշվին։ Այս երկու երկրներից տարեկան մոտ 9 մլն տուրիստ է գնում Թուրքիա։ Ինչու՞ մեզ մոտ չեն գալիս։

-Այսպես մենք երկար կծավալվենք։ Ոլորտի զարգացմանն ուղղված առաջնահերթ ի՞նչ քայլեր պետք է իրականացվեն։

Ռ. Մ.-Այսօր բոլորը խոսում են տուրիզմից։ Պ. Ապրեսյա՛ն, ձեզ այսօր բավարարո՞ւմ է պետություն-մասնավոր հատված համագործակցությունը կադրերի պատրաստման գործում։

Մ. Ա.-Ո՛չ։

-Կադրեր  ասելով՝ ու՞մ ի նկատի ունեք։

Ռ. Մ.-Համապատասխան կրթություն ստացած պրոֆեսիոնալներին, որոնք պետք է աշխատեն տուրիզմի ոլորտում՝ սպասարկում, հյուրանոցային բնագավառ և այլն...Մեզ մոտ կադրերի խնդիրն անբավարար է։

Մ. Ա.-Ընդհանրապես, մեզ մոտ զբոսաշրջության ոլորտում կադրերի պատրաստման մակարդակից ես գոհ չեմ։ Ցավոք, այս ոլորտում մեզ մոտ սովորեցնում են, ոչ թե այն, ինչը պետք է, այլ այն, ինչը գիտեն։ Խնդրի լուծումն այն է, որ կրթական ծրագրերի, կրթական չափորոշիչների մշակմանը պետք է մասնակցեն բոլոր շահագրգիռ կողմերը։

Ռ. Մ.-Այսօր բուհերը անհրաժեշտ կադրեր չե՞ն պատրաստում...

-Իսկ Ձեր ինստիտուտն ի՞նչ որակի կադրեր է տալիս։

Ռ.Մ.-Ասել, թե ես լիովին բավարարված եմ մեր կադրերի պատրաստմամբ, այդպես չէ։  Բայց մենք այդ կադրերից ունենք մի զգալի մաս, որով ես կարող եմ հպարտանալ։ Եվ ոչ միայն ես։ Ի տարբերություն այլ բուհերի՝ գործատուն մեզ մոտ աշխատում է...

-Լավ։ Հիմա կոնկրետ ձեր հանգստի կազմակերպմանը կուզենայի անդրադառնալ։ Դուք ո՞րտեղ եք պատրաստվում անցկացնել Ձեր հանգիստը։

Մ. Ա.-Ես մի քանի օրով եղել եմ Ջերմուկում։ Հնարավոր է՝ այնտեղ նորից մի քանի օր անցկացնեմ։ Սակայն դա քիչ հավանական է. շատ աշխատանք կա։

–Ի դեպ, Ջերմուկում  մոծակների «հարցերը» լուծեցի՞ն, թե ոչ։ Վարչապետը շատ անհանգիստ էր այս հարցում։ Գումարներ հատկացրեցին...

Մ. Ա. –Չէ մոծակներ չկան, չնայած երբեմն խմբերով կարող են վրա տալ։ Բայց Ջերմուկն ամեն դեպքում լավ հանգստավայր է։

Ռ. Մ.-Ես չեմ հանգստանալու։ Իմ հանգիստը սկսվում է աշխատանքից հետո՝ թոռնիկներիս հետ։

Զրույցը վարեց Վախթանգ Մարգարյանը