«АрмРусИнфо»–ն զրուցել է «Օհանյան-Րաֆֆի-Օսկանյան» դաշինքի անդամ, ՀԱՄԱԽՄԲՈՒՄ կուսակցության նախագահ Վարդան Օսկանյանի հետ

-Պարո՛ն Օսկանյան, արդյոք «Օհանյան-Րաֆֆի-Օսկանյան» դաշինքն ունի՞ արտաքին քաղաքականության հստակ ուղղություն, և ինչպե՞ս են բաշխված առաջնահերթությունները:

–Իհա՛րկե, կան հստակ ուղղություններ, առաջին հերթին՝ կան մի քանի սկզբունքային հարցեր, որոնց մեջ պետք է փոփոխություն մտցնել, որպեսզի համապատասխան հիմք ստեղծենք արդյունավետ դիվանագիտություն իրականացնելու համար:

Մենք նկատել ենք, որ այս տարիների ընթացքում տեղի է ունեցել Հայաստանի ինքնիշխանության նվազեցում միջազգային հանրության ընկալումներում, ինչը թուլացրել է մեր դիվանագիտության արդյունավետությունը: Սա ունի տարբեր դրսևորումներ՝ պաշտոնյաների ելույթներ, միջազգային կազմակերպությունների տարբեր քվեարկություններ և այլն: Այն տպավորությունն է ստեղծվել, որ կարծես Հայաստանն արտաքին քաղաքականության հարցերում ինքնուրույն որոշում չի կայացնում, այլ Երևանի որոշումները կայացվում են այլ մայրաքաղաքներում: Այսինքն՝ կարևորագույն խնդիրն է սուվերենության վերականգնումը:

Արտաքին քաղաքականությունն այսօր գաղափարական հենք չունի: Սա անպայման պետք է ձևավորել, և դա կլինի հավասարակշռված կոմպլեմենտար քաղաքականությունը, որպեսզի մենք կարողանանք արդեն հստակ ուղենիշ ունենալ մեր քաղաքական որոշումները կայացնելու հարցում:

Այս իշխանությունները մատների արանքով են նայում և աչքաթող են անում բազմակողմ դիվանագիտությունը, և շեշտը հիմնականում դրվում է երկկողմ այցերի վրա, բայց բազմակողմ դիվանագիտության մեջ ընդհանրապես ակտիվ ներգրավվածություն չի եղել, բայց մենք մեր փորձից գիտենք, որ առանց բազմակողմ դիվանագիտության, երբ դու այլ երկրների խնդիրների, այլ միջազգային երևույթների մասնակից չես, ու երբ հերթը գալիս է քո խնդիրներին, արդեն այլոք են դառնում անտարբեր քո երկրի նկատմամբ, դրա համար բազմակողմ դիվանագիտության մեջ պետք է ակտիվ լինել, որպեսզի արդեն երկկողմ հարցերում հնարավոր լինի արդյունավետ քաղաքականության վարել:

Իշխանություններն արտաքին քաղաքականությունը դարձրել են նպատակ, ոչ թե միջոց երկրի խնդիրների լուծման համար, այսինքն՝ այցերը դարձել են նպատակ, որոնց ընթացքում ոչ մի խնդիր էլ չի լուծվում: Մենք, միանշանակ, արտաքին քաղաքականությունը կբերենք այն ուղու վրա, որը կդառնա միայն միջոց երկրի տնտեսական խնդիրների լուծման, ինչպես նաև անվտանգության ապահովման համար:

Բացի այդ, այսօր լուրջ կադրային քաղաքականության պրոբլոմներ կան դեսպանների նշանակման հարցերում: Նշանակում են՝ ում ասես, ոչ պրոֆեսիոնալների կարևորագույն երկրներում, և այդ մարդիկ չեն կարող նույն հմտություններն, արդյունավետությունն ունենալ, ինչ կարիերային դիվանագետները: Սա արտաքին գործերի նախարարությունում ազդում է բարոյական մթնոլորտի վրա, քանի որ յուրաքանչյուր դիվանագետ ձգտում է դեսպան լինել, իսկ երբ այս նախադեպը չկա, սա նշանակում է, որ բարոյահոգեբանական լուրջ անկում կարող է լինել դիվանագիտական կորպուսում:

Ահա այս հինգ հարցերում մենք միանգամից էական փոփոխություններ կմտցնենք, և դա կուժեղացնի մեր արտաքին քաղաքականություն վարելու հիմքը:

–Ինչպիսի՞ փոխգործակցության պլան կա տարածաշրջանային երկրների հետ, մասնավորապես Իրանի, Վրաստանի հետ:

–Առանցքային հարցերից մեկը նա է, որ մենք մեր ստրատեգիական դաշնակից Ռուսաստանի հետ հարաբերություններում նոր որակ և բովանդակություն կհաղորդենք: Այսօր հարաբերությունների մակարդակը չի համապատասխանում «ստրատեգիական» անվանմանը և բովանդակությանը: Այդ անվանմանը համապատասխան բովանդակություն պետք է դնենք և՛ տնտեսական հարցերում, և՛ սպառազինությունների հարցերում, և՛ կոնֆլիկտի կարգավորման խնդրի շուրջ, և՛ տարածաշրջանային խնդիրներում, այնպես որ, սա կլինի մեր առաջնային և գլխավոր ուղղություններից մեկը:

Սա իրագործելուն զուգահեռ՝ նույն գաղափարական և կոնպլեմենտար քաղաքականության հենքի վրա կփորձենք նաև ճիշտ բալանսը գտնել Արևմուտքի հետ, քանի որ այսօր այդ հավասարակշռությունն ինչ-որ տեղ խախտվել է, և մենք կկարողանանք կոմլեմենտար քաղաքականությունից ելնելով՝ ճիշտ հավասարակշռությունը գտնել առկա աշխարհաքաղաքական բևեռների միջև (Ռուսաստան, ԱՄՆ, ԵՄ, Չինաստան), և դա մեզ ավելի լայն հնարավորություններ կտա ավելի մեծ դիվիդենտներ ձեռք բերելու և՛ տնտեսական հարցերում, և՛ անվտանգության ապահովման համար:

Մյուս ուղղությունը՝ Վրաստան, Իրան՝ մեր հյուսիսային և հարավային հարևաններն են, որոնք կարևորագույն առանցք են հանդիսանում, և այդ առանցքի անխափան աշխատանքը հիմնականում կախված է, թե ինչքանով արդյունավետ կլինեն Հայաստան-Վրաստան և Հայաստան-Իրան հարաբերությունները, և այս երկու երկկողմ հարաբերություններն ինչքան խոր լինեն, այնքան դրական ազդեցություն կունենան տարածաշրջանային խնդիրների վրա, ավելի լայն ծրագրերի իրականացման, ինչպես նաև անվտանգության ապահովման համար: Այնպես որ, սրանք կլինեն հիմնական ուղղությունները, ինչպես նաև Լեռնային Ղարաբաղի հարցը:

–ԼՂՀ Հարցի մասին: Քաղաքական որոշ ուժեր արդեն հայտնել են ԼՂՀ հարցում իրենց դիրքորոշումը, ինչպիսի՞ դիքորոշում ունեք դուք:

–Մենք այսօր մեծ մտահոգությամբ ենք դիտարկում այն քննարկումները, զարգացումները, որոնց մասին խոսվում է առ այն, որ տարածքներ հանձնելու դիմաց ինչ-որ անորոշ կարգավիճակների ձևակերպումներ կտրվեն: Սա մեզ մտահոգում է, և զգում ենք, որ իսկապես, այն սկզբունքը, որ ամրագրվել էր բանակցային փաստաթղթում և ընդունվել էր միջազգային հանրության կողմից, և ինչ-որ տեղ նաև Ադրբեջանն էր անուղղակի համաձայնություն տվել առ այն, որ Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրդն իրավունք ունի հանրաքվեի միջոցով իր կարգավիճակը որոշել, դա ինչ-որ տեղ թուլացել է, և շեշտն ավելի դրվում է ոչ թե ինքնորոշման, այլ տարածքների վրա: Կարծում եմ, որ սա կտրուկ պետք է փոխել, և մեր մոտեցումը կլինի այն, որ ոչ միայն կփորձենք ԼՂՀ ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի վերադարձը դարձնել համապատասխան փաստաթուղթ, այլ կփորձենք նաև արդեն հաջորդ կարևոր քայլը անել՝ սկսել քննարկել ԼՂՀ ժողովրդի՝ 25 տարի ինքնորոշված լինելու փաստի ճանաչումը միջազգային հանրության կողմից:

Այնպես որ, քննարկումների թեման պետք է փոխել և տանել դեպի փաստի ճանաչում, բայց առաջին հերթին մենք պետք է վերաամրագրենք, վերահաստատենք ինքնորոշման իրավունքը, որն այս տարիների ընթացքում էապես թուլացել է: Դրա համար անհրաժեշտ է ուժեղ, ակտիվ դիվանագիտություն, բանակցությունների շատ արագ վերականգնում, որովհետև բանակցությունների այս բացակայությունն ավելի մեծացնում է պատերազմի վերսկսման հնարավորությունը:

–Դաշինքն ունի՞ արտգործնախարարի իր թեկնածուն:

–Այս պահի դրությամբ՝ մենք թեկնածուներից չենք խոսում, քանի որ խնդիր է դրվել հասնել իշխանափոխության, և դա կախված է, թե ինչ ձևաչափով այն կլինի, ընտրությունները ցույց կտան, արդյունքները հրապարակվելուց հետո կարող ենք տեսնել, թե ում հետ ենք համագործակցում հետընտրական շրջանում, և միայն դրանից հետո հնարավոր կլինի կոնկրետ թեկնածուների մասին խոսել:

Ոչ միայն արտաքին քաղաքականությունում, այլ բոլոր ոլորտներում մեր սկզբունքն այն է, որ հարկավոր է բերել, նշանակել ամենակարող մարդկանց, անկախ նրանց քաղաքական և այլ պատկանելությունից, որպեսզի կարողանանք պրոֆեսիոնալների կառավարություն ունենալ, որ կարողանանք երկրի առջև ծառացած այս դժվարին խնդիրներն իսկապես լուծել:

–Ինչպե՞ս եք գնահատում Հայաստան-ԵՄ ստորագրվելիք համաձայնագիրը, և ինչպիսի՞ն կլինեն բանակցությունները ձեր՝ իշխանության գալուց հետո:

–Եթե մենք դիտարկենք կոմպլեմենտար քաղաքականությունը որպես հիմք, և բևեռների միջև բալանսը վերականգնվի, ապա Եվրամիությունը, բնականաբար, այդ բևեռներից մեկն է, և մենք համոզված ենք, որ անպայման խորքային պետք է լինեն մեր հարաբերությունները ԵՄ հետ, և դա հնարավոր է անել:

Տեսեք, արդեն չորրորդ տարին է՝ իշխանությունները բանակցում են ընդամենը մի երկկողմ պայմանագիր ստորագրելու համար, չի ստացվում դա անել, որովհետև չեն կարողանում որոշ կաշկանդումներից ձերբազատվել, մյուս կողմից Եվրամիությունը չի ուզում անբովանդակ ինչ-որ բան ստորագրել:

Մենք միանգամից կգնանք խորքային՝ և՛ քաղաքական, և՛ տնտեսական հարցերում, պայմանագրի ստորագրման, որն, իհարկե, դրական հետևանքներ կունենա Հայաստանի համար:

–Հայ-թուրքական հարաբերությունների մասին: Արդյոք դուք կո՞ղմ եք հարաբերություններ հաստատելուն՝ առանց նախապայմանների:

–Սա միշտ եղել է ՀՀ քաղաքականությունը. բոլոր իշխանություններն էլ այդ սկզբունքը կիրառել են, սակայն այսօր խնդիրը հետևյալն է, որ արձանագրությունների պատճառով այսօր նույնիսկ նվազագույն հարաբերություններ չկան Հայաստանի և Թուրքիայի միջև, և միշտ գոնե նվազագույն այդ հարաբերությունները եղել են՝ անկախ իրադարձություններից:

Այսօր դա էլ գոյություն չունի, որը միայն ու միայն բացասական է ազդում մեր արտաքին քաղաքականության և դիվանագիտության վրա, որովհետև եթե այդ հարաբերությունները բացակայում են, ստացվում է, որ մի օղակ պակասում է, որովհետև Թուրքիան, մեզանից անկախ, շատ ակտիվ ներգրավված է այս տարածաշրջանում, և Թուրքիայի մասին մեր տեղեկացվածությունը գալիս է արդեն այլ երկրներից. մենք ուղղակի արդեն կապեր չունենք:

Մեր՝ իշխանության գալու դեպքում, իհարկե, կշարունակենք առանց նախապայմանների, նորմալ հարաբերություններ սահմանել, բայց մինչև դրա իրականացումը մենք կվերականգնենք նվազագույն կապերը Թուրքիայի հետ, որպեսզի կարողանանք ավելի տեղեկացված լինել զարգացումերից՝ ուղիղ, հենց Թուրքիայից, որի համար էլ այդ նվազագույն հարաբերությունների առկայությունն անհրաժեշտ է: Այս իշխանություններին դա չի հաջողվում: