Մամիկոն Խոջոյանի խոշտանգման գործը ՄԻԵԴ-ի կողմից ընդունվել է վարույթ
Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը հայտնել է Մամիկոն Խոջոյանի գործի մասին, ով 77-ամյա ՀՀ քաղաքացի է, որ պատահաբար հատել էր Ադրբեջանի սահմանագիծը 2014թ. ու այնտեղ ենթադրաբար պահվել իշխանությունների կողմից ավելի քան մեկ ամիս. այդ ընթացքում նա, ազգային և կրոնական ատելության դրդապատճառներից ելնելով, ենթարկվել է խոշտանգումների և վատ վերաբերմունքի մի խումբ անհայտ անձանց կողմից: Նա մահացավ ՀՀ իշխանություններին հանձնվելուց և տուն վերադառնալուց երկու ամիս անց: Այս գործի հայցվորներին՝ Խոջոյանի երեք զավակներին, ներկայացնում են Մարդու իրավունքների շահերի պաշտպանության եվրոպական կենտրոնը, որը գտնվում է Միդլսեքս համալսարանում և Ընդդեմ իրավական կամայականության ՀԿ-ն (Երևան): Այս մասին տեղեկացնում է Ընդդեմ իրավական կամայականության (ԸԻԿ) հասարակական կազմակերպությունը:
Խոջոյանը բնակվում էր ՀՀ Վերին Կարմիր Աղբյուր գյուղում, որը մոտ է Ադրբեջանի սահմանին: 2014թ. հունվարի 28-ի առավոտյան նա իր ընտանիքի անդամներին ասել է, որ գնում է դաշտից խաղող քաղելու: Մարզում պետական սահմանը գծանշված չէ: Այդ օրն ավելի ուշ հայտնվեց տեսանյութ, որում նա շրջապատված էր մի խումբ մարդկանցով, որոնց թվում կար Ադրբեջանի զինվորական համազգեստով ինչ-որ մեկը: Այդտեղ երևում է, որ նա վնասվածք չունի: Երկու օր անց ադրբեջանական լրատվական ծառայությունը նրա հետ հարցազրույց է անցկացնում, որտեղ երևում է, որ նրա բազուկը կոտրված է: Հայտնվում էր, որ նա պահվում է անազատության մեջ և ձերբակալվել է հայկական դիվերսիոն խմբի մեջ լինելու համար: Հաջորդ օրը հեռարձակված լուրերից երևում է, որ նա դժվարանում է ոտքի կանգնել, և որ նրա ձախ աչքը վնասված է:
Ավելի քան մեկ ամիս անց՝ 2014թ. մարտի 4-ին, Խոջոյանը, Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի հովանու ներքո, սահմանագծի մոտ վերադարձվում է ՀՀ իշխանություններին: Երբ նրա երեխաներն այցելեցին նրան Հայաստանի հիվանդանոցում, նա ճանաչողական խնդիրներ ուներ և խիստ վախեցած էր: Նա ասել էր երեխաներին, որ իրեն տարել են Բաքու, որտեղ նա ծեծի է ենթարկվել, ստիպել են քնել բետոնի վրա, աղ են լցրել վերքերի վրա, ներարկումներ են կատարել և շիկացած մետաղով այրել են գլուխը:Դատաբժշկական փորձաքննությունը բենզինի և հոգեմետ (ընկալումները մթագնող) դեղերի հետքեր է բացահայտել նրա արյան և մեզի մեջ:
Խոջոյանը մահացել է իր տանը 2014թ. մայիսի 20-ին՝ հիվանդանոցից դուրս գրվելուց վեց շաբաթ անց:
Հայցվորները բողոքում են, որ իրենց հայրը ենթարկվել է ֆիզիկական բռնության ու նվաստացուցիչ վերաբերմունքի,և որ անազատության մեջ գտնվելու ընթացքում նրան ներարկել են դեղեր, որոնք պարունակել են անձի մոտ տառապանք առաջացնող նյութեր՝ կյանքին վտանգ ներկայացնող, լրջորեն խախտվել են Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի (ՄԻԵԿ) 2-րդ և 3-րդ հոդվածները: Նրանք պնդում են, որ այս գործողությունները, ի վերջո, հանգեցրել են նրա մահվան: Նրանք նաև պնդում են, որ խախտվել են երկու հոդվածների ընթացակարգային հիմնահարցերը, քանի որ Ադրբեջանի կողմից չի իրականացվել պարոն Խոջոյանի կալանավորման և նրա նկատմամբ վերաբերմունքի հանգամանքների քննություն: Ինչ վերաբերում է իրենց հոգեկան տառապանքներին, նրանք պնդում են, որ իրենց հոր վնասվածքները ինչպես անազատության մեջ գտնվելու ժամանակ, այնպես էլ ազատ արձակվելուց հետո հեռուստատեսությամբ և ինտերնետով տեսնելը պարունակում է 3-րդ հոդվածի ևս մեկ խախտում:
Ավելին, պարոն Խոջոյանի երեխաները պնդում են, որ իրենց ծեր հայրն անօրինաբար է զրկվել ազատությունից իր 5-շաբաթյա ազատազրկման ընթացքում, և նրան չեն տեղեկացրել, թե ինչու է պահվում անազատության մեջ, ոչ էլ դատարանի առջև է կանգնել: Կապված սրա և վերը նշված խախտումների հետ՝ նրանք գտնում են, որ իրենց իրավունքների արդյունավետ պաշտպանության միջոց չեն ունեցել, որը խախտում է ՄԻԵԿ 13-րդ հոդվածը: Վերջապես, նրանք պնդում են, որ իրենց իրավունքները և իրենց հոր իրավունքները ոտնահարվել են Ադրբեջանի իշխանությունների կողմից նրա հայկական էթնիկ ծագման պատճառով, որը խտրականության արգելման խախտում է (ՄԻԵԿ 14-րդ հոդված):
Ադրբեջանի կառավարությունը պետք է պատասխանի մեղադրանքներին և դատարանի հարցերին մինչև 2016թ. մարտի 8-ը:
Մամիկոն Խոջոյանի խոշտանգման գործը ՄԻԵԴ-ի կողմից ընդունվել է վարույթ
Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը հայտնել է Մամիկոն Խոջոյանի գործի մասին, ով 77-ամյա ՀՀ քաղաքացի է, որ պատահաբար հատել էր Ադրբեջանի սահմանագիծը 2014թ. ու այնտեղ ենթադրաբար պահվել իշխանությունների կողմից ավելի քան մեկ ամիս. այդ ընթացքում նա, ազգային և կրոնական ատելության դրդապատճառներից ելնելով, ենթարկվել է խոշտանգումների և վատ վերաբերմունքի մի խումբ անհայտ անձանց կողմից: Նա մահացավ ՀՀ իշխանություններին հանձնվելուց և տուն վերադառնալուց երկու ամիս անց: Այս գործի հայցվորներին՝ Խոջոյանի երեք զավակներին, ներկայացնում են Մարդու իրավունքների շահերի պաշտպանության եվրոպական կենտրոնը, որը գտնվում է Միդլսեքս համալսարանում և Ընդդեմ իրավական կամայականության ՀԿ-ն (Երևան): Այս մասին տեղեկացնում է Ընդդեմ իրավական կամայականության (ԸԻԿ) հասարակական կազմակերպությունը:
Խոջոյանը բնակվում էր ՀՀ Վերին Կարմիր Աղբյուր գյուղում, որը մոտ է Ադրբեջանի սահմանին: 2014թ. հունվարի 28-ի առավոտյան նա իր ընտանիքի անդամներին ասել է, որ գնում է դաշտից խաղող քաղելու: Մարզում պետական սահմանը գծանշված չէ: Այդ օրն ավելի ուշ հայտնվեց տեսանյութ, որում նա շրջապատված էր մի խումբ մարդկանցով, որոնց թվում կար Ադրբեջանի զինվորական համազգեստով ինչ-որ մեկը: Այդտեղ երևում է, որ նա վնասվածք չունի: Երկու օր անց ադրբեջանական լրատվական ծառայությունը նրա հետ հարցազրույց է անցկացնում, որտեղ երևում է, որ նրա բազուկը կոտրված է: Հայտնվում էր, որ նա պահվում է անազատության մեջ և ձերբակալվել է հայկական դիվերսիոն խմբի մեջ լինելու համար: Հաջորդ օրը հեռարձակված լուրերից երևում է, որ նա դժվարանում է ոտքի կանգնել, և որ նրա ձախ աչքը վնասված է:
Ավելի քան մեկ ամիս անց՝ 2014թ. մարտի 4-ին, Խոջոյանը, Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի հովանու ներքո, սահմանագծի մոտ վերադարձվում է ՀՀ իշխանություններին: Երբ նրա երեխաներն այցելեցին նրան Հայաստանի հիվանդանոցում, նա ճանաչողական խնդիրներ ուներ և խիստ վախեցած էր: Նա ասել էր երեխաներին, որ իրեն տարել են Բաքու, որտեղ նա ծեծի է ենթարկվել, ստիպել են քնել բետոնի վրա, աղ են լցրել վերքերի վրա, ներարկումներ են կատարել և շիկացած մետաղով այրել են գլուխը: Դատաբժշկական փորձաքննությունը բենզինի և հոգեմետ (ընկալումները մթագնող) դեղերի հետքեր է բացահայտել նրա արյան և մեզի մեջ:
Խոջոյանը մահացել է իր տանը 2014թ. մայիսի 20-ին՝ հիվանդանոցից դուրս գրվելուց վեց շաբաթ անց:
Հայցվորները բողոքում են, որ իրենց հայրը ենթարկվել է ֆիզիկական բռնության ու նվաստացուցիչ վերաբերմունքի, և որ անազատության մեջ գտնվելու ընթացքում նրան ներարկել են դեղեր, որոնք պարունակել են անձի մոտ տառապանք առաջացնող նյութեր՝ կյանքին վտանգ ներկայացնող, լրջորեն խախտվել են Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի (ՄԻԵԿ) 2-րդ և 3-րդ հոդվածները: Նրանք պնդում են, որ այս գործողությունները, ի վերջո, հանգեցրել են նրա մահվան: Նրանք նաև պնդում են, որ խախտվել են երկու հոդվածների ընթացակարգային հիմնահարցերը, քանի որ Ադրբեջանի կողմից չի իրականացվել պարոն Խոջոյանի կալանավորման և նրա նկատմամբ վերաբերմունքի հանգամանքների քննություն: Ինչ վերաբերում է իրենց հոգեկան տառապանքներին, նրանք պնդում են, որ իրենց հոր վնասվածքները ինչպես անազատության մեջ գտնվելու ժամանակ, այնպես էլ ազատ արձակվելուց հետո հեռուստատեսությամբ և ինտերնետով տեսնելը պարունակում է 3-րդ հոդվածի ևս մեկ խախտում:
Ավելին, պարոն Խոջոյանի երեխաները պնդում են, որ իրենց ծեր հայրն անօրինաբար է զրկվել ազատությունից իր 5-շաբաթյա ազատազրկման ընթացքում, և նրան չեն տեղեկացրել, թե ինչու է պահվում անազատության մեջ, ոչ էլ դատարանի առջև է կանգնել: Կապված սրա և վերը նշված խախտումների հետ՝ նրանք գտնում են, որ իրենց իրավունքների արդյունավետ պաշտպանության միջոց չեն ունեցել, որը խախտում է ՄԻԵԿ 13-րդ հոդվածը: Վերջապես, նրանք պնդում են, որ իրենց իրավունքները և իրենց հոր իրավունքները ոտնահարվել են Ադրբեջանի իշխանությունների կողմից նրա հայկական էթնիկ ծագման պատճառով, որը խտրականության արգելման խախտում է (ՄԻԵԿ 14-րդ հոդված):
Ադրբեջանի կառավարությունը պետք է պատասխանի մեղադրանքներին և դատարանի հարցերին մինչև 2016թ. մարտի 8-ը: