«Ինչ-որ տեղ կարդացի, որ «Երևանյան բեսթսելեր» նախագծի վարկանիշային աղյուսակը գլխավորում է Հայաստանի գրողների միության անդամ, երջանկահիշատակ Լևոն Խեչոյանի «Մհերի դռան գիրքը» վեպը:

Ամենաընթերցվող գրքերի տասնյակում այդպես էլ չգտա վերջին մի քանի տարում ՀՀ նախագահի մրցանակ ստացած որևէ հեղինակի անուն։ Հաստատ նրանք չկան նաև 100 կամ 200 ամենաընթերցվող հեղինակների մեջ:
Ի դեպ, տարակուսանք առաջացրեց Լևոն Խեչոյանի անվանը նախորդող «Հայաստանի գրողների միության անդամ» կապակցությունը։ Ո՞ւմ էր պետք այդ անհեթեթ կարկատանը։ Որ ի՞նչ։ Դրանով տաղանդավոր գրողի՞ն են ցանկացել բարձրացնել, թե՞ գոյություն քարշ տվող ԳՄ կառույցն են փորձել բարձրացնել, դիպցնել գրողի կոշիկներին։ Այդ միության անդամ գրող կոչվող բազմաթիվ մարդիկ նույն հաջողությամբ կարող էին կթվոր աշխատել անասնաֆերմայում կամ լինել ՀՀ կառավարության անդամ»։

Այս մասին ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է գրող, հրապարակախոս Վարդգես Օվյանը:

Միանգամայն ճիշտ է, Վարդգեսը:

Բայց Վարդգեսը մի քիչ «սեղմած» է ներկայացրել ժամանակահատվածը: Ամենաընթերցվող գրքերի տասնյակում կամ նույնիսկ հարյուրակում չենք կարող գտնել ոչ թե վերջին մի քանի տարում, այլ 2001-ից ՀՀ Նախագահի մրցանակ ստացած հեղինակների անունները: Ավելին՝ չեն ընթերցում նաեւ 1999-ից ՀՀ պետական մրցանակ ստացած գրողների գրքերը:

Ընդհանրապես, եթե թեթեւակի աչքի անցկացնենք ՀԳՄ բազմաթիվ անդամների կենսագրությունները, նրանցից յուրաքանչյուրը առնվազն 20 մրցանակ ունի եւ նաեւ ՀՀ մշակույթի կամ ՀՀ արվեստի վաստակավոր գործչի կոչումներ:

Մրցանակները կողոպտել են աջ ու ձախ, շարել իրենց գրասեղաններին կամ կախել տան պատի ամենաերեւացող տեղում, սակայն նրանց գրքերի մասին գիտեն միայն գրչընկերները եւ ծանոթ-բարեկամները: Այս շրջանակից դուրս նրանք ընթերցողներ չունեն կամ գրեթե չունեն:

Ասում ենք՝ գիտեն, քանի որ այդ գրքերի շնորհանդեսների ժամանակ գրչընկերներից շատերը նոր հրատարակության մասին ճառ ու կենաց են ասում՝ գիրքը չկարդացած:

Այդ բազմակի մրցանակակիր գրողների կենսագրություններում նաեւ նշված են, որ նրանց գրքերը թարգմանվել են առնվազն 10 լեզուներով՝ ռուսերեն, անգլերենից մինչեւ ղրղզերեն ու ճապոներեն:

Դե, մի քիչ դժվար է պատկերացնել, որ ասենք ռուս, անգլիացի կամ ճապոնացի ընթերցողները ոչ միայն թերթել, այլ նույնիսկ տեսել են այդ գրքերը:

Ընդ որում, այդ մրցանակակիր ու կոչումնավոր գրողներից շատերը գիտության դոկտորներ ու պրոֆեսորներ են: Այսինքն ունեն ուսանողական լսարան եւ անգամ իրենց գրքերը վաճառում, հազվադեպ՝ նվիրում են ուսանողներին (դասախոս են, ո՞նց կարող է ուսանողը հրաժարվել ու չգնել դրանք):

Անգամ այս պարագայում նրանց ընթերցողների թիվը շատ չնչին է:

Հարց է առաջանում՝ իսկ ո՞րն է այդ միությունների բանը ու գործը, որ մինչեւ հիմա անգամ չեն կարողացել այնպիսի գրական քաղաքականություն իրականացնել, ինչի արդյունքում ամեն տարի հրատարակվող մոտ 100 անուն գրականությունը պահեստներում կամ գրողների տներում չփտի: Այլ արժանանա ընթերցողների ուշադրությանը, վերջիններիս շրջանում հետաքրքրություն առաջանա ձեռք բերել եւ կարդալ գոնե մրցանակակիրների ստեղծագործությունները:

Պարզ է, գրաքննադատությունն էլ ինչպես ասում են «մի օրի չի», բայց եթե նույնիսկ մրցանակակիր հեղինակների գրքերը գրախոսվում են, ապա դա էլ եւս «եղանակ չի ստեղծում» այն իմաստով, որ մարդիկ վազեն գրախանութ եւ գնեն դրանք:

Ինչեւէ, ծանր, շատ ծանր է հայ գրողներից մեծ մասի վիճակը:

Ամեն ինչ ունեն, բացի ընթերցողից:

Կիմա Եղիազարյան