Հարցազրույց «Հայաստանի քրիտոնեա-դեմոկրատական միություն» կուսակցության նախագահ Խոսրով Հարությունյանի հետ

-Իրար հաջորդած համապետական և քաղաքապետի ընտրություններից հետո, ըստ Ձեզ, ինչպիսի՞ն է Հայաստանի ներքաղաքական իրավիճակը։

-Ինչպես բոլոր ընտրություններից հետո։ Իսկ քաղաքապետի ընտրությունները մեր հանրային կյանքում բավական լուրջ իրադարձություն էին։ Ինչպես միշտ, հանրությունը ընտրություններից հետո, ցավոք սրտի, մնում է երկփեղկված։ Հանրության մի հատվածը մնում է չբավարարված ընտրությունների արդյունքներով, մյուս հատվածը՝ բավարարված։ Իրականությունն այնպիսին է, որ մենք, այնուհանդերձ, չենք կարողանում թոթափել ընտրակեղծիքների «սինդրոմը»։

-Սա քաղաքապետի ընտրությունների Ձեր գնահատակա՞նն է։

-Թեպետ ընտրակեղծիքներ եղել են, սակայն դրանք չեն ազդել ընտրությունների արդյունքների վրա։ Դա վկայում են նաև բողոքարկումները։ Մյուս կողմից, դրանք ստվերում են ընտրություններն ու քաղաքական կյանքը։ Փառք Աստծո, մենք հիմա ականատես ենք լինում,  որ ընտրակեղծիքների համար արդեն պատասխանատվության են կանչում։ Սակայն փաստը մնում է փաստ։ Երևանի բնակչության մի հատվածը մնաց չբավարարված ընտրությունների արդյունքներով։ Սա իրողություն է, որը նոր խթան է դառնալու համապետական զարգացումների համար։

-Ի՞նչ իմաստով։

-Հանրային կյանքը դեռևս բնականոն հուն չի տեղափոխվել։ Խնդիրն այն է, որ հանրային կյանքը բնականոն հուն տեղափոխելու համար երկուստեք քայլեր են անհրաժեշտ։ Այնպես չէ, որ մի կողմը պետք է քայլեր անի, իսկ մյուս կողմը դրանք ընդունի կամ չընդունի։

-Իշխանություն-ընդդիմություն երկխոսության անհրաժեշտությունը հրատապ էր նախագահական ընտրություններից հետո։  Քաղաքապետի ընտրություններից հետո երկխոսության ցանկությունը իշխանությունների մոտ պահպանվե՞լ է։

-Դա բխում է իշխանությունների շահերից։ Եթե դուք էլ լինեք իշխանության մեջ, ապա շահագրգռված կլինեք, որ հանրային կյանքն ընթանա բնականոն հունով։ Այդպե՞ս չէ։

-Հնարավոր համաներումը երկխոսության առաջա՞րկ է, թե՞ բարի կամքի ժեստ։

-Ես այն քաղաքական գործիչներից եմ, որը գտել է, որ համաներման անհրաժեշտությունը կա։ Բանն այն է, որ մարտի 1-ից հետո առաջացած լարվածությունը ոչ մի կերպ չի մեղմվում։ Քանի որ հանրապետության գործող նախագահն այդ դեպքերի համար քաղաքական պատասխանատվություն չէր կրում, ապա համաներումը կարող էր լինել լարվածության մեղմմանն ուղղված իշխանությունների քայլ։ Իսկ ինչպիսի՞ն կլինի մյուս կողմի արձագանքը՝ դա ժամանակը ցույց կտա։ Համենայնդեպս, քաղաքական ողջամտությունն ասում է, որ համարժեք արձագանք պետք է լինի նաև մյուս կողմից։

-Ի՞նչ եք կարծում, Հայ ազգային կոնգրեսի ներուժը այնպիսի՞ն է, ինչպիսին որ նախագահական ընտրություններից հետո էր։

-Կարծում եմ՝ ոչ։ Կարծում եմ, որ Հայ ազգային կոնգրեսն իր քաղաքական հեղինակությունն արդյունավետ օգտագործելու լավագույն հնարավորությունը ձեռքից բաց է թողել։

-Ո՞րն էր այդ հնարավորությունը։

-Ես այս մասին խոսել եմ դեռևս 2008թ. փետրվարի 27-ին։ Հիշու՞մ եք, երբ հանրապետության նախագահ Սերժ Սարգսյանը համագործակցության կոչով հանդես եկավ։ Կարծում եմ, որ այն չպետք է անպատասխան մնար։ Համագործակցության դեպքում ՀԱԿ-ը կշահեր, և նրա ազդեցությունը հանրային կյանքի տարբեր ոլորտների վրա բավականին մեծ կլիներ։ ՀԱԿ-ը կարող էր հետևյալ դիրքորոշմամբ հանդես գալ. այո՛, ընտրությունները չեն անցել միջազգային չափանիշներին համապատասխան, եղել են ընտրակեղծիքներ և այլն, և ենթադրենք, որ մենք ընդունում ենք ընտրությունների արդյունքները։ Բայց հանրային կյանքում ընդդիմության դերը բարձացնելու համար պետք է քաղաքական բանակցություններ սկսել իշխանությունների հետ՝ օրակարգում դնելով Ազգային ժողովը ցրելու և արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններ անցկացնելու խնդիրը։

-Արդյոք այս սցենարը իրատեսակա՞ն էր։

-Իրատեսական էր։ Կար մարտի 1՝ իր հետևանքներով։ Հանրային կյանքում լարվածությունն այս դեպքում էապես կթուլանար։

-Փաստորեն, ընդդիմությունը նաև պետք է նախագահին կից  Հանրային խորհրդո՞ւմ ներկայացված լիներ։

-Ճիշտն ասած, ինձ համար տարօրինակ էր, որ ընդդիմությունը բոյկոտեց հանրային խորհրդի աշխատանքներին մասնակցելը։ Ես սկսում եմ կամաց-կամաց ընտելանալ այդ մտքին։ Օրինակ՝ 2005թ. ընդդիմությունը բոյկոտեց սահմանադրական փոփոխությունները, որոնք, ի դեպ, հենց նրա շահերից էին բխում։ Շատ դեպքերում ընդդիմությունը քաղաքական ողջամտության խնդիրներ ունի։ Հանրային խորհուրդը պետք է դառնար հանրության և հանրապետության նախագահին կապող օղակներից մեկը՝ լինելով իշխանական խողովակներին  այլընտրանք։ Հանրային խորհրդի անդամների ընտրությունը շատ բաց էր, շատ ժողովրդավարական։ Ընդդիմությունը կարող էր ներկայացված լիներ խորհրդի ազդեցիկ հանձնաժողովներում։ Պատկերացնու՞մ եք, թե ինչպիսի մեծ ազդեցություն կարող էր ունենալ ընդդիմությունը հանրային կյանքում։ Այդ հնարավորությունն ուղղակի մերժվեց։ Եվ կարծում եմ, որ այսօր ընդդիմության հնարավորություններն ավելի նվազ են, քան նախագահական ընտրություններից հետո էր։

-Առանց ընդդիմության ներգրավվածության՝ արդյոք Հանրայի խորհուրդը իր ներկայիս կազմով կարո՞ղ է արդյունավետ լինել։ Եվ արդյոք այն ավելի շատ արհեստակա՞ն չէ։

-Այո, ընդդիմությունը, որպես այդպիսին, խորհրդում ներկայացված չէ։ Սակայն մեր իրականության մեջ կա քաղաքացիների մի ստվար հատված, որն իրեն չհամարելով ընդդիմություն՝ շատ սկզբունքային և կառուցողական է։ Տնտեսական, սոցիալական հարցերում դուք կարող եք լինել շատ սկզբունքային։ Եվ ամենևին պարտադիր չէ, որ լինեք ընդդիմադիր։ Հանրային խորհուրդը քաղաքական կառույց չէ։ Այն պրոֆեսիոնալների տեղ է։ Պրոֆեսիոնալներ, որոնք ընդգրկված չեն պետական կառավարման կառույցներում և կաշկանդված չեն որևէ պարագայով։ Նրանք շատ հանգիստ կարող են բարձրացնել սկզբունքային հարցադրումներ, որոնք, հնարավոր է, տարբերվեն կառավարման օղակների տեսակետներից։ Համաներման խնդրի քննարկումն ինձ ապացուցեց, որ մենք ունենք առողջ Հանրային խորհուրդ։

-Սակայն այդ քննարկումը այսպես եղավ. հանրապետության նախագահն ասաց, թե համաներման հարցով իրեն դիմեք, դուք անմիջապես դրեցիք և քննարկեցիք հարցը։ Արդյոք դա խոսո՞ւմ է անկախ, առողջ Հանրային խորհուրդ ունենալու մասին։

-Եկեք իրերն իրենց անուններով կոչենք։ Հանրային խորհուրդը հանրապետության նախագահի կոլեգիալ խորհրդատուն է։ Հանրապետության նախագահն իրավունք ունի իր կոլեգիալ խորհրդատուին առաջարկություններ անել։ Իսկ վերջինս չի կարող այդ առաջարկությունները շրջանցել։ Այդպես պետք է լինի։ Իսկ ինչ վերաբերում է ընդհանրապես մեր գործունեությանը,  ապա այս օրերին մենք մշակում ենք մեր տարեկան թեմատիկ խնդիրները, որոնք մենք որևէ մեկի հետ չենք համաձայնեցնում։

-Այդ թվում՝ և հանրապետության նախագահի՞։

-Այդ թվում՝ և նախագահի։ Դրանք այն հարցերն են, որոնք բարձացնում են հանձնաժողովներում ներկա գտնվող պրոֆեսիոնալները։ Օրինակ՝ անցյալ օրը գյուղատնտեսության և բնապահպանության հարցերով հանձնաժողովի նիստում մարդիկ բավականին սուր հարցեր էին բարձացնում հողի օգտագործման, ջրային ռեսուրսների օգտագործման վերաբերյալ։ Դրանք խնդիրներ են, որոնք նրանք որևէ մեկի հետ չեն համաձայնեցնում։ Սա է Հանրային խորհրդի առավելությունը։ Այն իր գործունեությամբ կաշկանդված չէ։

-Ձեր գլխավորած «Հայաստանի քրիտոնեա-դեմոկրատական միություն» կուսակցությունն այսօր քաղաքական ո՞ր բևեռում է։

-Մենք գտնում ենք, որ կուսակցության քաղաքական դիրքորոշումը չի կարող լինել հետևյալ բանաձևի շրջանակներում՝ կա՛մ ընդդիմություն, կա՛մ իշխանամետ։ Այնպես չի կարող լինել իրականության մեջ, որ դու կա՛մ այնտեղ պետք է լինես, կա՛մ էլ այնտեղ։ Մի հարցում դու կարող ես լինել ընդդիմություն, մեկ այլ հարցում էլ՝ իշխանությանն աջակցող։ Կյանքը ցուց է տալիս, որ սա է ամենաճիշտ մոտեցումը։ Առաջնայինն այն չէ, թե դու որ դաշտում ես, այլ այն, թե հանրային կյանքում առկա խնդիրները լուծելու հարցում որքանո՞վ ես արդյունավետ։

Զրույցը վարեց Վախթանգ Մարգարյանը