Նախագահ Ալիևի նորագույն հայտարարությունը առաջին հայացքից քաղաքական անհեթեթության հերթական նմուշ կարող է համարվել: Պետք է փորձել սակայն հայտարարության շարժառիթը տեսնել` հայ-ադրբեջանական հակամարտության գործընթացի ժամանակի ներկա տարածքում եւ այնտեղ կատարված վերջին զարգացումների լույսի ներքո։

Նախ ամփոփենք հայտարարության բովանդակության հիմնական կետերը:

Նախագահ Ալիևի համար Ադրբեջանի թիվ մեկ թշնամին հայկական լոբին է: Հայաստանի Հանրապեությունը, ըստ ադրբեջանցի ղեկավարի, արհեստական մի պետություն է` հիմնված հնադարյան ադրբեջանական տարածքների վրա:

Ալիևը շարունակում է քաղաքական «գյուտարարությունը» եւ այս անգամ հայկական լոբիի կողմից դիտելով հարցը՝ հայտարարել է, որ Ադրբեջանի համար հայկական լոբին թիվ մեկ թշնամին է՝ բացատրելու համար, թե ինչու Բաքուն թշնամի է նկատում հայկական լոբին: Թշնամանքը թշնամանքի արդյունք է «խաղաղասեր» Բաքվի համար:

Ապա Ալիևը անցել է դասակարգելու համար իր երկրի թիվ երկու թշնամին, որ իսլամաֆոբիան է, որին կլանված են տարբեր պետություններ: Այստեղ իսլամաֆոբիայի զարգացման ալիեւյան բացատրությունը այնքան էական չէ, որքան երեւույթի նշումը իբրեւ երկրորդ թշնամի: Բայց այդ մասին քիչ հետո:

Շատ արագ, ալիևյան այս հայտարարությունը հուշում է համահնչեղություն Անկարայի տարբեր վարիչների կողմից կրկնվող հանկերգին` Թուրքիան պատրաստ է Հայաստանի Հանրապետության հետ բնականոն հարաբերություններ մշակելու, սակայն Սփյուռքն է (իմա՛ հայկական լոբին) խանգարողը. կամ` ծայրահեղական Սփյուռքի եւ չափավորական Հայաստանի անտեղի բնութագրումներն ու որակավորումները` ներհայկական ճեղքեր առաջացնելու անարդյունք քաղաքականության կիրարկման փորձերով:

Այս դեպքում սակայն աշխատում է մի այլ տրամաբանություն: Չմոռանանք, որ քաղաքական ի՛նչ տեսակի կարեւորություն ներկայանցող երեւույթի եւ ժամանակի հանգամանքները ստիպել են Ալիևին՝ կատարելու նման հայտարարություն:

Խնդիրը շատ բնական կարգով կապվում է պաշտոնական Մոնտեվիդեոյի արած քայլերին: Բաքվի ղեկավարն ու իր խորհրդականները շատ լավ գիտեն, որ Ուրուգվայը զուտ հայտարարողական հարթությունից դուրս է եկել եւ իրոք, քայլ առ քայլ պատրաստվում է Արցախի իրավական ճանաչման առնչությամբ պաշտոնական դիրք ճշտելու: Բաքվի բողոքագրերը եւս որեւէ ազդեցություն չեն գործել Մոնտեվիդեոյի վրա, որ միեւնույն հետեւողականությունն ու հայտարարված հանձնառությունը ցույց է տալիս Արցախի թղթածրարի նկատմամբ: Թեկուզ նվազ ազդեցիկությամբ, այսուհանդերձ տագնապի մատնող քայլ էր նաեւ Ավստրալիայի մեծագույն նահանգի կողմից Արցախի Հանրապետության ճանաչումը, որից շփոթահար վիճակում հայտնվեց Ալիևի վարչակարգը:

Ուրուգվայի Արեւելյան Հանրապետության ներկայացուցիչների պալատի նախագահի այցելությունը Ստեփանակերտ ինքնին Բաքվին անճարակության մատնող քայլ է: Ճիշտ է, որ երկար ճանապարհ է ենթադրում տակավին, այսուհանդերձ առաջին քայլը արված է եւ դեպի իրավական ճանաչումը քայլ առ քայլ կտրելիք ուղի է:

Հիմա պետք է զորաշարժի ենթարկել ադրբեջանական դիվանագիտությունը՝ թիրախ ընտրելով հայկական լոբին: Ալիևի վարչախումբը նկատել է, որ ինչպես Ավստրալիայի եւ ամերիկյան որոշ նահանգների, այնպես էլ Ուրուգվայի դեպքում տեղի շարժիչ գործոնները՝ Հայ Դատի գրասենյակներն ու հանձնախմբերը հիմնական դերակատարությունն են ունեցել։ Ուրեմն պետք է թիվ մեկ թշնամի նախ հայտարարել ու ճանաչել հայկական լոբին, մշուշապատել թշնամանքի բուն պատճառը` հայտարարելով, որ իրենց թշնամանքը հայկական լոբիի կողմից դավանած թշնամանքի արդյունք է պարզապես եւ ապա հայտարարված թիվ մեկ թշնամու դեմ հավաքագրել եւ զորաշարժի ենթարկել նրանց, ովքեր իսլամաֆոբիայի զոհ են: Կրոնական հանգամանքի այս իբրեւ թե հեզասահ անցումը կատարելով՝ Ալիևը խաղում է հայկական լոբիի դեմ իսլամական աշխարհը զինվորագրելու նպատակով հին մարտավարությամբ նոր խաղը:

Ուրուգվայի արած քայլերը հունից հանել են նախագահ Ալիևին: Այս նշանակում է, որ դիվանագիտական պատերազմ հայտարարող Ալիևի համար հետզհետե, քայլ առ քայլ տեսանելի դառնալու ընթացքում է Արցախի Հանրապետության ճանաչման գործընթացը: Իսկ այս մեկը փաստում է արդեն Բաքվի վրա հայկական լոբիի արձանագրած առաջխաղացումը կամ` Ադրբեջանի թիվ մեկ թշնամու:

Շահան Գանտահարյան
«Ազդակ»-ի գլխավոր խմբագիր