Փշերը պաշտպանում են բույսերին խոտակերներից, գրել է naked-science-ը։ Բայց գյուղատնտեսության մեջ այդ պաշտպանությունը խանգարում է։ Նոր հոդվածի հեղինակները կիրառել են CRISPR-Cas9 գենային խմբագրումը, որպեսզի հեռացնեն փշերը։

Կենդանիները և բույսերը երկար ժամանակ զարգացել են միասին՝ համագործակցելով և պայքարելով միմյանց հետ։ Այդ ընթացքում էլ առաջացել են փշերը, որոնք օգտագործվում են բույսերի պաշտպանության համար։

Բույսերի սուր փշերը կարող են տարբեր ծագում ունենալ։ Եթե դրանք բույսի էպիդերմիսի հավելուկներ են, ապա ավելի խոշոր փշերն առաջացել են տերևներից կամ անգամ թփերից։

Դաշտերում և այգիներում աճեցվող շատ մշակաբույսեր ժառանգել են սուր հավելուկներն իրենց նախնիներից։ Օրինակ, բադրիջանի որոշ տեսակներ (Solanum melongena) փշեր ունեն գլխի մասում։ Եթե դրա վրա փշեր կան, դրանք կարող են ծակել պտղի փափուկ հատվածը տեղափոխելիս, ինչի պատճառով էլ փչանում են։ Միևնույն ժամանակ նույն բանջարեղենի այլ տեսակներ փշեր չունեն, իսկ վայրի բադրիջանները ամբողջովին ծածկված են փշերով։

Նույնը կարելի է ասել պասլեն (Solanum) տեսակի մասին։ Դրան են պատկանում նաև կարտոֆիլը և լոլիկը։ Դրանք նույնպես առաջ են եկել փշոտ նախնուց։

Նոր հոդվածի հեղինակները Science ամսագրում հետաքրքրվել են «փշերի» էվոլյուցիայով։ Գիտնականները ցույց են տվել, որ պասլենները կորցրել են փշերը մոտ 31 դեպքերում։ Արդյունքում՝ դրանք այժմ չունեն Solanum ընտանիքի տեսակների կեսից ավելին։

Գենետիկներին հաջողվել է պարզել, որ դրա համար պատասխանատու է հատուկ գեն՝ LOG, կամ lonely guy («միայնակ տղա»)։ Դրանք կոդավորում են ֆերմենտ, որը մասնակցում է ցիտոկինների սինթեզին։ Գեների մուտացիան հեռացնում է բույսերի փշերը։

Գիտնականները գենային խմբագրման մեթոդը կիրառել են «փշոտության» գենի ապաակտիվացման համար։

Նոր՝ «անփուշ» արդյունքը մեկ անգամ ևս ցույց է տվել, թե որքան ընտրողաբար կարող ենք փոխել կենդանի էակների գենոտիպը և ֆենոտիպը։ Այն կարող է օգնել բուսաբաններին՝ բադրիջանը դարձնել ավելի հարմար տեղափոխման և պահպանման համար, վիլա-վիլան վերածել նոր գյուղատնտեսական մշակաբույսի, իսկ ապագայում՝ փշազրկել նաև մարդու համար կարևոր այլ բույսեր։ Հատկապես հեռանկարային է թվում անփուշ վարդերի ստացումը։

Աղբյուրը՝ news.am