Քաղաքագետ Բենիամին Մաթևոսյանը Alpha News-ի եթերում «Վերնագիր» հեղինակային հաղորդման ընթացքում ներկայացրել է թեմայի շուրջ մասնագիտական վերլուծություն։

Խորհրդային ամենահայտնի ֆիլմերից մեկը՝ «Ирония судьбы, или С лёгким паром!» մեզ տվեց մի արտահայտություն, որը շատ առումներով համապատասխանում է մեր իրականությանը, միայն թեթև վերափոխմամբ: Եթե Էլդար Ռյազանովի հերոսներն ասում էին, որ «Каждый год 31 декабря мы с друзьями ходим в баню», ապա Հայաստանի դեպքում Նիկոլ Փաշինյանն Ադրբեջանի հետ յուրաքանչյուր նոր քաղաքական ցիկլ սկսում է հարաբերությունների և բանակցությունների «զրոյական կետի» մասին արտահայտությամբ։

2019 թվականի ապրիլին (Դուբայում Հայաստանի և Ադրբեջանի անվտանգության ծառայությունների ներկայացուցիչների հանդիպումներից հետո) Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց, որ իշխանության գալուց հետո ինքը «ոչ թե ՀՀ նախորդ ղեկավարի կետից է բանակցությունները շարունակել, այլ սկսել է բանակցությունները սեփական կետից։ » Այսինքն՝ 2019 թվականին Փաշինյանը հրապարակայնորեն զրոյացրել է ղարաբաղյան հիմնախնդրի բանակցային գործընթացի ողջ ժառանգություն, և դրան հաջորդած բոլոր գործընթացները Փաշիյանի անձնական պատասխանատվության շրջանակներում են։

Մինչև 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ը Նիկոլ Փաշինյանը ղարաբաղյան հիմնախնդրի շուրջ բանակցում էր իր «զրոյական կետից» և բանակցում «այն ինչ ուզում էր»՝ հայտարարելով, որ Հայաստանը գործնականում ապացուցել է, որ հայկական բանակը տարածաշրջանի ամենամարտունակ բանակն է։ Նա գնեց զենքեր, որոնք կա՛մ անմիջապես ոչնչացվեցին 44-օրյա պատերազմի մեկնարկին, կա՛մ երբեք չմտավ մարտի դաշտ, ինչպես Սու-30ՍՄ կործանիչները։ Արդյունքում՝ մենք ստացանք պատերազմ, պարտություն, ձախողում բանակցային գործընթացում 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունից և Արցախի Հանրապետության անկում՝ գրեթե մեկ տարվա շրջափակումից հետո։
2020 թվականի նոյեմբերի 9-ից և հատկապես 2021-ի արտահերթ ընտրություններից հետո Փաշինյանը 180 աստիճանով փոխեց իր դիրքորոշումը, բայց մենք դարձյալ ստացանք պատերազմ, մարդկային ու տարածքային կորուստներ, պարտություն։

Սակայն, դատելով դեկտեմբերի 14-ի հայտարարությունից, Նիկոլ Փաշինյանը ոչ միայն դասեր չքաղեց 2020-ին տեղի ունեցածից, Արցախի հետ կատարվածից, այլև շարունակում է իրականացնել ճիշտ նույն քաղաքականությունը, որը մեզ հասցրեց ազգային փլուզման 2020 և 2023 թվականներին։

Այս անգամ, առանց Արցախի, Փաշինյանը հայտարարում է, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև նախօրեին տեղի ունեցած գերիների փոխանակումը «կարելի է «զրոյական կետ» համարել Երևանի և Բաքվի հարաբերություններում։

Մի կողմ թողնենք, որ այս հայտարարությամբ Փաշինյանը «զրոյականացրեց» դեռևս Ադրբեջանում գտնվող մի քանի տասնյակ ռազմագերիների, այդ թվում՝ Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը, և նշենք, որ Փաշինյանի «զրոյականացումը» Ադրբեջանի շարունակվող պահանջների ֆոնին, Եվրահանձնաժողովի ղեկավար Շառլ Միշելի անորոշ հայտարարությունների ֆոնին, թե իրականության մեջ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև «խաղաղության պայմանագիրը» կարող է միջազգային երաշխավորներ չունենալ, մենք կարող ենք նշել, որ «զրոյական կետը» այս համատեքստում նշանակում է բանակցությունների շարունակություն՝ ադրբեջանա-թուրքական օրակարգով:

Ինչ վերաբերում է Ադրբեջանին և Թուրքիային, ապա և՛ Ալիևը, և՛ Էրդողանը, և՛ թուրք ու ադրբեջանցի մի շարք պաշտոնյաներ բազմիցս հայտարարել են, թե այս պահին ինչ են ուզում Հայաստանից.

— Արցախի հարցի վերջնական փակումը՝ Արցախի անվերապահ ճանաչումն Ադրբեջանի կազմում, ինչպես նաև ապագայում «հայկական ռևանշիզմի դեմ» երաշխիքների ամրագրում.

— Այսպես կոչված անկլավների անվերապահ հանձնում Բաքվի վերահսկողությանը.

— Հայաստանը պետք է ապահովի, այսպես կոչված, ադրբեջանցի փախստականների «վերադարձը» Հայաստանի Հանրապետություն.

— Ադրբեջանի մի հատվածի և Նախիջևանի կապը Հայաստանի տարածքով. այդ հաղորդակցությունների կառուցման ծախսերը պետք է հոգան Հայաստանը կամ Եվրամիությունը, և հետագայում դրանք պիտի գործեն առանց մաքսային խոչընդոտների (Ալիևը փաստացի միջանցք է պահանջում, բայց այլ ձևակերպմամբ, որպեսզի չխանգարի Նիկոլ Փաշինյանին հերթական անգամ խաբել հայ ժողովրդին). Ի դեպ, Հայաստանով հենց միջանցքի պահանջը նախօրեին փաստացի հաստատել էր նույն Շառլ Միշելը.

— Հայաստանը պետք է փոխի Սահմանադրությունը, ինչը հնարավորություն կտա հռչակել «Չորրորդ հանրապետության ստեղծումը»՝ դրանով իսկ հրաժարվելով Անկախության ներկայիս հռչակագրից.

— Հայկական ատոմակայանի փակում.

— «Ղարաբաղի օկուպացիայի» տարիներին «Հայաստանի կողմից Ադրբեջանի տնտեսությանը հասցված վնասի փոխհատուցման» վճարում։

Արդեն մեկ անգամ չէ, որ նշվել է, որ Բաքուն, Անկարան և հավաքական Արևմուտքը շտապում են «զրոյացնել Հայաստանը», քանի դեռ Ռուսաստանը զբաղված է Ուկրաինայի հարցով, և այդ շտապողականությունը ուժեղանում է ուկրաինական զորքերի իրավիճակի վատթարացման և Ռուսաստանի Դաշնության զորքերի՝ ողջ ճակատով առաջխաղացման հետ։

Թե ինչ կլինի Ալիևի, Էրդողանի և հավաքական Արևմուտքի պահանջների կատարումից հետո, դժվար չէ կռահել, և ամեն ինչ կարող է ավարտվել նրանով, որ Փաշինյանը մեկ այլ բունկերից ստորագրի «Հայաստանի Հանրապետության պետականության լուծարման» փաստաթուղթը, և հետո հայտարարի, որ «Ռուսաստանի Դաշնության լուծարմանը այլընտրանք չկար»:

Թուրքիան և Ադրբեջանը սպասում են, թե երբ Փաշինյանը վերջնականապես կզրոյացնի Հայաստանը: Թե ինչ է ակնկալում հայ ժողովուրդն ու նրա ռազմաքաղաքական վերնախավը, հայտնի է միայն իրենց…

Այս իրավիճակում աչքի է զարնում ոչ միայն այն, որ «կուլիսային մոդերատորները» չեն փոխում անգամ սցենարն ու դրա մասնակիցների «ռեպլիկնետը», այլ նաև այն, որ Հայաստանի ղեկավարությունը և նրա մոտեցումները միջազգային քաղաքականության նկատմամբ նույնպես չեն փոխվել, և տարօրինակ է, որ հայ հասարակության մեջ այս բոլոր պայմաններում ինչ-որ մեկը դեռ կարծում է, որ Փաշինյանի ներկայիս քաղաքականության վերջնական արդյունքը կարող է ինչ-որ կերպ տարբերվել 2020 թվականին տեղի ունեցածից։ Բայց այս քաղաքականության հիմնական զոհը լինելու է արդեն հենց Հայաստանը…