Նիկոլ Փաշինյանի վարչախումբը, քարոզչական բոլոր ուժերը լարած, լծվել է այն բանին, որ Բերձորի կամ ինչպես ադրբեջանական կողմն ու իրենք են նշում՝ Լաչինի միջանցքի հարցը, Արցախը Հայաստանին կապող միակ ճանապարհի վրա ադրբեջանական անցակետ տեղադրելով հանդերձ, բարդեն բացառապես Ռուսաստանի վրա: Այսինքն, ինչ լինի-չլինի՝ պատասխանատուն Ռուսաստանն է: Սա է Փաշինյանի ու նրա վարչախմբի որդեգրած միակ դիրքորոշումը:

Խնդրեմ, հիացեք, Փաշինյանի ԱԽ խարտուղար Արմեն Գրիգորյանը, իշխանական գլխավոր էկրանային քարոզիչին նախօրեին տված հարցազրույցում, Հ1-ով հայտարարեց. «Նոյեմբերի 9-ի հայտարարությամբ Ադրբեջանի ստորագրությամբ Լաչինի միջանցքն ամբողջովին հանձնվել է ՌԴ-ին, և այս պահին Լաչինի միջանցքում տեղի ունեցող բոլոր իրադարձությունների ամբողջ պատասխանատվությունը կրում է Ռուսաստանի Դաշնությունը, որովհետև նոյեմբերի 9-ի հայտարարությամբ պատկանում է ՌԴ-ին»:

Այսինքն՝ պատկանում է, և՝ վերջ: Անշուշտ, ոչ մի փաստաթղթում նման բան գրված չէ և խոսքը միջանցքի վերահսկողության մասին է: Սա՝ իր հերթին:

Բայց ԱԽ քարտուղարի հայտարարությունը քիչ համարելով՝ պակասն էլ Փաշինյանն անձամբ որոշեց լրացնել, կառավարության նիստում մասնավորապես հայտարարելով հետևյալը. «Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ զորախումբը պետք է վերահսկողության տակ պահի Լաչինի միջանցքը և այսպիսով՝ ապահովի միջանցքի բնականոն գործունեությունը: Այսինքն, բացի Ռուսաստանի Դաշնությունից, որևէ մեկը Լաչինի միջանցքում վերահսկողություն չպետք է իրականացնի: Ադրբեջանն էլ չպետք է խոչընդոտի միջանցքով ազատ երթևեկությունը: Սա ճշգրիտ այն է, ինչ նախատեսված է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությամբ»:

Այսինքն՝ էլի Ռուսաստանի վրա է բարդվում ամբողջ պատասխանատվությունը: Իհարկե, սա չափազանց հեռատես դիրքորոշում է, եթե միակ նպատակդ այն է, որ Ռուսաստանին ավելի ու ավելի տրամադրես Հայաստանի գործող իշխանության ու առհասարակ, Հայաստանի դեմ, բացի այն բոլոր հակառուսական դրսևորումները, որ մինչ այս Փաշինյանն ու քպ-ախումբը ունեցել է: Մի քպ-ական պաշտոնաթող նախկինագեներալ էլ, կհիշեք, Պուտինին էր ուզում կալանավորել: Ինչևէ:

Դժվար չէ կռահել, որ ականատես ենք Հայաստանի ու Ռուսաստանի միջև հարաբերությունների առավել վատացման, եթե ոչ՝ ճգնաժամային վիճակի հասցնելու գործընթացի: Դա ձեռնտու է Փաշինյանին ու նրան, թերևս, ինչ-ինչ անձնական ապահովության երաշխիքներ խոստացող Արևմուտքին: Նման կեցվածքը չի բխում ո՛չ Հայաստանի, ո՛չ Արցախի, ոչ էլ հայության կենսական շահերից:

Հիմա. ինչ վերաբերում է Բերձորի միջանցքում ստեղծված իրադրությանը, Ադրբեջանի շարունակական ագրեսիային, ընդհուպ՝ ճանապարհի վրա անցակետ դնելուն:

Ի՞նչ է ստացվում. Նիկոլ Փաշինյանը Պուտինի հետ մի բան է խոսում-պայմանավորվում, ապա շտապում է Արևմուտք, առանձին բանակցությունների մեջ է մտնում Ալիևի ու Էրդողանի հետ, բաներ է պայմանավորվում, հայտարարություններ է անում, գործնականում հրաժարվում է Արցախի խնդիրներն ու շահերը պաշտպանելուց, հրաժարվում է Արցախից: Դե 2022-ի հոկտեմբերի սկզբներին: Հետո Փաշինյանը նույն ամսվա վերջին ևս մեկ հանդիպում է ունենում Ալիևի հետ, այս անգամ՝ Ռուսաստանում, Պուտինի ներկայությամբ, որտեղ վերջնականորեն պարզ է դառնում, որ նա մերժել է «ռուսական տարբերակը» և առաջնորդվում է արևմտյանով կամ ինչպես Արարատ Միրզոյանն էր ասում՝ «ադրբեջանահայկական» տարբերակով: Կոնկրետ «ռուսական տարբերակում» առաջարկությունն այն էր, որ ամեն ինչ սառեցվի ինչպես կա, իսկ Արցախի խնդրին անդրադարձ արվի ավելի ուշ, ավելի բարենպաստ աշխարհաքաղաքական իրավիճակում:

Սա Փաշինյանը մերժում է: Դրանից կարճ ժամանակ անց, դեկտեմբերի սկզբից, Ալիևն սկսում է Արցախի շրջափակումը՝ քայլ առ քայլ ավելի ու ավելի սեղմելով օղակն Արցախի շուրջ:

Փաշինյանը գործնական ոչ մի քայլ չի ձեռնարկում, բացառապես դատարկ հայտարարություններ, դատարկախոսություն, ամեն ինչ այլոց վրա բարդելու գործելակերպ, թղթեշերեփային մոտեցումներ: Ուրիշ ոչ մի բան:

Ավելին, ապրիլի 18-ին Փաշինյանը վերահաստատում է Պրահայում հոկտեմբերին արած հայտարարույթունները, ըստ էության՝ նշան է տալիս Ալիևին: Վերջինս էլ արդեն անցնում է անցակետ տեղադրելուն, «Զանգեզուրի միջանցքի» թեմա վերարծարծելուն: Չմոռանանք, որ այս ընթացքում Արևմուտքը Փաշինյանին բաց տեքստով հորդորում էր կատարել այն պարտավորությունները, որոնք ստանձնել է: Կարելի է հանգիստ կռահել, թե այդ ի՞նչ խորհրդավոր պարտավորություններ են, որոնք Փաշինյանն ստանձնել է, բայց այդպես էլ չհամարձակվեց (դեռևս) ամբողջությամբ հրապարակել, բացահայտ ասել:

Ու ստացվում է, որ միայն իր կաշին ու աթոռը պահպանելու նպատակով Փաշինյանի ստանձնած պարտավորությունների, նրա արած հայտարարությունների, նրա ստորագրած համաձայնությունների համար ով ասես՝ մեղավոր է, բացի անձամբ իրենից ու քավաքական առումով՝ իր իշխանությունից:

Այսինքն, Փաշինյանը հայտարարի, որ գործնականում հրաժարվել է Արցախից, իսկ անցակետի համար մեղադրի Ռուսաստանին: Սա հիշեցնում է այն բացահաայտված ձայնագրությունը, որտեղ ասում էր, թե ծայրահեղ դեպքում ինքն իրեն գժի տեղ կդնի...

Լավ, եթե ամեն ինչի համար մեղավոր կամ պատասխանատու են Ռուսաստանը, Եվրոպան, ՄԱԿ-ի անդամ երկրները, նախկինները, ուրիշներ, չգիտես, թե էլ՝ ով, հապա դո՞ւ ով ես, ինչացո՞ւ ես և ո՞ւմ ես պետք, ընդհանրապես:

Գուցե սահակաշվիլվե՞ս:

Բայց, դատելով Փաշինյանի ու իր ԱԽ քարտուղարի հակառուսական հայտարարություններից` նրանք մի նոր աղետ են «թելում», ավելի ճիշտ՝ արդեն «թելել» են, իսկ «կարելը» կարող է սկսվել ցանկացած պահի:

Արթուր Խայթ