Քաղաքական

19.04.2023 08:22


Մադրիդյան սկզբունքներն անկախության շանս էին տալիս ԼՂ-ին, դրանով ամեն ինչ ասված է. իրավաբան

Մադրիդյան սկզբունքներն անկախության շանս էին տալիս ԼՂ-ին, դրանով ամեն ինչ ասված է. իրավաբան

Մադրիդյան սկզբունքները, դրանց տարբեր տատանումները այս կամ այն չափով անկախության հնարավորություն էին տալիս Լեռնային Ղարաբաղին՝ թույլ տալով պահպանել բանակցային գործընթացը և կանխել պատերազմը։ Հակառակ պնդումները հիմնովին սխալ են, հատկապես աղետալի պատերազմի, հազարավոր մարդկանց մահվան և տարածքային կորուստների ֆոնին։ Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում այս տեսակետը հայտնեց միջազգային իրավունքի փորձագետ, արդարադատության նախկին փոխնախարար Արամ Օրբելյանը` մեկնաբանելով Նիկոլ Փաշինյանի` Մադրիդյան սկզբունքների վերաբերյալ քննադատությունը։

Իրավաբանը կոպիտ սխալ է համարում միջազգային իրավական հարաբերությունները մեկ անհայտով հավասարման վերածելու փորձերը:

Փաշինյանն ավելի վաղ խորհրդարանում հայտարարել էր, որ Հայաստանը, Մադրիդյան սկզբունքները որպես հիմք ընդունելով ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման համար, Լեռնային Ղարաբաղը ճանաչել է Ադրբեջանի մաս: Վարչապետի խոսքով` Մադրիդյան սկզբունքներից առաջ հայկական կողմի դիրքորոշումն է եղել, որ ԼՂ-ն երբեք չի եղել անկախ Ադրբեջանի կազմում և ԽՍՀՄ փլուզման համատեքստում իրականացրել է իր ինքնորոշման իրավունքը` ստանալով անկախություն, իսկ 2007-ին առաջ եկան Մադրիդյան սկզբունքները, որտեղ ընդգծվում էին տարածքային ամբողջականության և ինքնորոշման սկզբունքները։ Հարց է ծագում` ինչո՞ւ պետք է կարգավիճակի հարցը համաձայնեցվի Ադրբեջանի հետ, եթե հայկական կողմը Լեռնային Ղարաբաղը չի ճանաչում որպես Ադրբեջանի մաս։

«Ակնհայտորեն համաձայն չեմ այդ պնդման հետ, այն չի համապատասխանում իրականությանը և բաց է թողնում մի ֆունդամենտալ խնդիր, որ դիվանագիտությունը բացառում է պատերազմը։ Մադրիդյան սկզբունքները կարգավորման բազմաթիվ բանաձևերից ընդամենը մեկն էին։ Հետո կային նորացված սկզբունքներ, դրանից առաջ կար Կազանյան բանաձևը, դրանից առաջ կար այսպես կոչված «ընդհանուր պետության» գաղափարը, կային փաթեթային և փուլային լուծումներ և այլն: Քանի դեռ քննարկվող տարբերակները վերջնական տեսք չեն ստացել, անհնար է գնահատել դրանց լավ կամ վատ լինելը։ Բայց քանի դեռ կա բանակցային գործընթաց, դա արդեն լավ է, քանի որ այն բացառում է պատերազմը»,-ասաց Օրբելյանը։

«Խնդիրը այստեղ բառախաղի մեջ չէ, խնդիրն ընդամենը նախընտրական փուլում մի ձայնագրության մեջ է, որտեղ այդ մի մարդը (Նիկոլ Փաշինյան., խմբ.) ասում է` ես կգնամ և ինձ գժի տեղ կդնեմ։ Միջազգային հարաբերություներում գժի տեղ չեն դնում, և խրոնիկ սուտասանի հետ որևէ մեկը չի ցանկանա որևէ բան բանակցել»,–ասում է փորձագետը։

Օրբելյանի կարծիքով՝ միշտ, ցանկացած միջազգային փաստաթղթերում, բանակցություններում կարելի է գտնել կետեր, որոնք Հայաստանին այդքան էլ ձեռնտու չեն։ Նա հիշեց Փաշինյանի արտահայտությունն այն մասին, որ ցանկացած լուծում պետք է ընդունելի լինի Հայաստանի, Լեռնային Ղարաբաղի և Ադրբեջանի համար։

«Որն էր ավելի լավ՝ բանակցությունները հասցնել մինչև վե՞րջ, հանրաքվե անցկացնե՞լ Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի վերաբերյալ, թե՞ պատերազմ ստանալ, որի ժամանակ 5 հազար մարդ զոհվեց՝ չհաշված վիրավորներին։ Մենք ունեինք մի գործընթաց, որտեղ դիտարկվում էր Լեռնային Ղարաբաղի անկախության սցենարը։ Իսկ ի՞նչ այլընտրանք է առաջարկել կամ առաջարկում դա քննադատող մարդը` պատերազմ, Լեռնային Ղարաբաղի վերջնական ճանաչում Ադրբեջանի կազմում։ Ահա թե ինչ է նա առաջարկում, հիմա ո՞րն է ավելի լավ»,-ասաց Օրբելյանը։

Մինչև 2018-2019թթ. Հայաստանում խոսում էին ինքնորոշման իրավունքի և Լեռնային Ղարաբաղի անկախության մասին, հիմա խոսում ենք միայն իրավունքների և անվտանգության մասին։ Սա, ըստ Օրբելյանի, այսօրվա ղեկավարության գործունեության լավագույն գնահատականն է։

Այս խորագրի վերջին նյութերը