«Հրապարակ»-ը գրում է․ 2019-ին «Արցախը Հայաստան է եւ վերջ» բղավող Նիկոլ Փաշինյանը երեկ մինչեւ վերջ հերոսաբար պայքարեց «Արցախը չի լինելու Ադրբեջանի կազմում» արտահայտությունը չասելու համար՝ իր հրավիրած մոտ հինգ ժամանոց ասուլիսում։ Մինչդեռ քանիցս լրագրողներն ուղիղ պահանջում էին վարչապետից՝ անել այդ հայտարարությունը՝ որպես ապացույց եւ պատասխան իրենց ուղղված մեղադրանքներին, թե բանակցում են Արցախը վերջնականապես հանձնելու շուրջ։ Փաշինյանը նախ համարյա թե երդվեց, որ Արցախի` Ադրբեջանի հետ ինտեգրացիայի հարց իրենց իշխանությունները չեն քննարկել՝ փորձելով ցույց տալ, թե իրենք էլ են դեմ դրան, սակայն շտապեց նաեւ գուժել Արցախում էթնիկ զտման վտանգի մասին, որի մասին Ադրբեջանը սպառնում է բազմիցս, որ չինտեգրվելու դեպքում ավելի կոշտ քայլերի կդիմի։ «Ի՞նչ կանի այդ դեպքում Հայաստանը» հարցին Փաշինյանն արագ ձեռքերը լվաց Արցախից՝ վերջինիս ճակատագիրը դնելով ռուսական կողմի ուսերին։ Հայտարարեց, թե ԼՂ անվտանգության նոր ճարտարապետություն է ստեղծվել նոյեմբերի 9-ի հայտարարությամբ, ինչը նշանակում է, որ Արցախի անվտանգության երաշխավորն այսօր ոչ թե Հայաստանն է, այլ՝ Ռուսաստանը։ «Իսկ ԼՂ ժողովրդի անվտանգության եւ իրավունքների շրջանակը, մեծ հաշվով, ԼՂ-ի ժողովուրդն ու կառավարությունն իրենք պետք է որոշեն»,- ասաց նա՝ բառ անգամ չխոսելով ինքնորոշման իրավունքի մասին։ Մինչդեռ ասուլիսից մեկ օր առաջ Արցախի խորհրդարանի բոլոր ուժերը համատեղ հայտարարությամբ էին հանդես եկել՝ պահանջել էին ՀՀ իշխանություններից եւ 44-օրյա պատերազմից հետո արդեն որերորդ անգամ Փաշինյանին հիշեցրել ՀՀ Գերագույն խորհրդի 1992թ. հուլիսի 8-ի որոշման մասին՝ հավատարիմ մնալ այդ որոշմանը եւ «կասկածի տակ չդնել Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքը»:

Այսինքն՝ արցախցիները դրանով հայտարարում են, որ Հայաստանը պատասխանատվություն է կրելու Արցախի համար, քանի որ նման որոշում կայացվել է դեռեւս 1992 թվականին: Հիշենք, որ մոտ երեսուն տարի առաջ ընդունված այս որոշումը «Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունում ստեղծված իրավիճակի մասին» էր։ Դրանում մասնավորապես ասվում է. «Գերագույն խորհուրդը որոշում է […] Հայաստանի Հանրապետության համար անընդունելի համարել միջազգային կամ ներպետական ցանկացած փաստաթուղթ, որտեղ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը նշված կլինի Ադրբեջանի կազմում»։

Այս որոշումը նշանակում է, որ իրավականորեն ամրագրվել է Հայաստանի Հանրապետության քաղաքականությունն Արցախի հարցում, եւ որ ՀՀ-ն պատասխանատվություն է կրելու Արցախի համար, քանի որ նման որոշում կայացվել է դեռ 1992 թվականին:

Արցախի խորհրդարանի «Արդարություն» խմբակցության պատգամավոր Մետաքսե Հակոբյանը Նիկոլ Փաշինյանին հիշեցնում է, որ ձեռքերը լվանալուց առաջ պետք է նախ հիշել, որ Արցախի հարցը հենց ինքն ու իր ղեկավարած իշխանություններն են բերել մտցրել փակուղի, ու հիմա պետք չէ պատասխանատվությունն այլոց ուսերին բարդել․ «Չգիտես ինչու, հիմա փորձում են հումանիտար գործառույթ իրականացնող ռուս խաղաղապահների վրա դնել Արցախի անվտանգության խնդիրը, երբ Գերագույն խորհրդի հայտնի որոշման երրորդ կետով հստակ ամրագրված է, որ ՀՀ-ն է Արցախի անվտանգության գլխավոր երաշխավորը։ Այդ մասին ամրագրված է նաեւ ՀՀ Սահմանադրությունում։ Կամ՝ խոսել արցախցիների իրավունքների ու անվտանգության մասին միայն, չհայտարարել, որ Արցախը չի կարող լինել Ադրբեջանի կազմում, կնշանակի՝ չեղարկել Գերագույն խորհրդի հայտնի որոշումը։ Իսկ այդ որոշումը որեւէ մեկը չի կարող չեղարկել, ստորադասել կամ չնկատելու տալ։ Այս իշխանությունը, որը նախկիններին մեղադրում էր օրենքները ոտնահարելու մեջ, իսկ իրենց համարում օրենքի գերակայության, պետություն կերտելու առաջամարտիկ, փաստացի, խախտում է մայր օրենքը եւ ոչ միայն։ Ավելին, սա նշանակում է սահմանադրական կարգի տապալում, չեղարկում ԳԽ որոշումը»։

Պատգամավորի կարծիքով՝ Նիկոլ Փաշինյանը սպասարկում է օտար պետությունների շահը, մասնավորապես՝ Արեւմուտքի, որի խնդիրն է՝ Ռուսաստանին դուրս մղել Արցախից ու տարածաշրջանից, բայց չի հասկանում, որ դրանով թուլացնում է նաեւ ՀՀ անվտանգության հիմքերը։ Հակոբյանը հորդորում է ՀՀ իշխանություններին՝ վերջապես հրաժարվել ժողովրդին մոլորեցնող թեզից, թե հանձնելով Արցախը, փրկելու ենք Երեւանը․ «Չլինի Ստեփանակերտ, չի լինի նաեւ Երեւան, այս իշխանության քաղաքականության հետեւանքը պետականության կործանումն է լինելու»,-ասում է նա։

Փաստն այն է, որ Փաշինյանն Արցախին իր խնդիրների հետ միայնակ է թողել, պատգամավորն այս իրավիճակից ելքը տեսնում է պայքարի, դիմադրության, չընկճվելու ճանապարհով, Նիկոլ Փաշինյանին էլ հորդորում է՝ չճնշել Արցախի իշխանություններին․ «Նիկոլ Փաշինյանը երբ ասում է, որ Արցախի ժողովուրդն ինքն է որոշելու, ինքը շատ լավ գիտի 2022 թվականի ապրիլի 14-ին ԱՀ խորհրդարանի արած հայտարարության մասին, այն է՝ ժողովրդի որոշումը, ուստի կհորդորեմ՝ հրաժարվի ճնշումներից եւ Արցախի հարցը սակարկելուց՝ հանուն սեփական իշխանության շահի։ Նիկոլ Փաշինյանը բնավ էլ ազատ չի թողել արցախցիներին, չի թողել, որ նրանք ինքնակազմակերպվեն, ՀՀ իշխանությունների կողմից ճնշումը բավականին մեծ է Արցախի իշխանությունների վրա, վերջիններս էլ չունեն քաղաքական կամք՝ դիմադրելու։ Ավելին, Հայաստանի իշխանությունների ճնշումները որեւէ կերպ չեն զիջում Ադրբեջանի ճնշումներին, ցավոք, մայր հայրենիքում մենք ունենք այդպիսի իշխանություն, որոնք հավասարապես ճնշում են գործադրում Արցախի թե՛ ժողովրդի, թե՛ իշխանությունների վրա»։

Հիշեցնենք, որ ապրիլի 14-ի հայտարարությամբ ԱՀ խորհրդարանը հիշեցրել է՝ «Արցախի Հանրապետության ներկայիս իրավաքաղաքական կարգավիճակը ձեւավորվել է համաժողովրդական կամքի արտահայտությամբ՝ երեք հանրաքվեների, դրանց արդյունքում ընդունված Սահմանադրության ազդեցությամբ եւ հայության բոլոր հատվածների միջեւ նախընթաց տարիներին հաստատված համազգային համաձայնության ճանապարհով»։ Ինչպես նաեւ պահանջել, որ «Հայաստանի Հանրապետության իշխանությունները հրաժարվեն իրենց ներկայիս աղետալի դիրքորոշումից եւ առաջնորդվեն բացառապես այս արժեքներով»։