Աշխարհի ոչ մի ժողովուրդ չի ուզում պատերազմ տեսնել: Պատերազմները սկսվում են ոչ թե ինչ-որ մեկի ցանկությամբ, այլ երբ խախտվում են տարածաշրջանային կամ աշխարհաքաղաքական բալանսները, և կողմերից մեկը սկսում է համարել, որ իր չլուծվող խնդիրը կարող է լուծել պատերազմի միջոցով: Այդպես են սկսվել թե՛ Առաջին, և թե՛ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմները:

Միջուկային զենքի առաջ գալուց հետո Երրորդ համաշխարհային պատերազմի հավանականությունը խիստ նվազել է: Քանզի կողմերը սկսել են գիտակցել, որ այդ պատերազմում հաղթողներ չեն լինի: Ռուս-ուկրաինական պատերազմն այսօր դրա վառ ապացույցն է: Արևմուտքը ուզում է, բայց վախենում է ուղղակի միջամտել այդ կոնֆլիկտի մեջ, քանզի գիտակցում է, որ դրա գինը կարող է լինել նոր համաշխարհային պատերազմը:

Ինչ վերաբերում է տարածաշրջանային պատերազմների հավանականությանը, ապա այն կարող է բռնկվել ցանկացած պահի, երբ կողմերի ռազմաքաղաքական հավասարակշռությունը խախտվում է:

Բայց այստեղ կա նաև խնդրի հոգեբանական կողմը: Բոլոր այն ժողովուրդները, ովքեր պարտվել են պատերազմում, դառնում են առավել վախեցած նոր պատերազմի բռնկման հավանականության նկատմամբ:

Օրինակ, նախկինում երկու պատմականորեն առավել ռազմատենչ ժողովուրդները՝ գերմանացիներն ու ճապոնացիները, այսօր վախենում են նույնիսկ լիակատար բանակներ ձևավորել, և դա իրենց պարտություններից ավելի քան 70 տարի անց:

Արաբները, Իսրայելից չորս պատերազմներում պարտություն կրելուց հետո այսօր դարձել են առավել քան «խաղաղասեր»:

Հետխորհրդային տարածքում, երբ Մոլդովան պարտվեց մի քանի օրվա պատերազմում, մինչ այսօր վախենում է խոսել նոր պատերազմի մասին: Նույնիսկ այս օրերին ռուս-ուկրաինական կոնֆլիկտի վերաբերյալ հայտարարեց իր «չեզոքության» մասին:

Նույնը կարելի է ասել վրացիների մասին: 2008-ին ռուս-վրացական պատերազմում պարտությունից հետո մինչ այսօր վրացիները վախենում են խոսել ռազմատենչ հռետորաբանությամբ: Ռուս-ուկրաինական պատերազմի ժամանակ նույնիսկ մերժեցին միանալ Ռուսաստանի դեմ պատժամիջոցներին:

1994-95 թվականներից հետո նույն պատկերն էր Ադրբեջանում:

Այսօր այդ նույն սինդրոմով է տառապում հայ հանրությունը: Վերջին պատերազմում դաժան պարտությունից հետո մեր հանրության մեջ առաջացել է մետաֆիզիկական վախ հնարավոր նոր պատերազմի վերսկսման նկատմամբ: Եվ պետք է նշել, որ այդ սինդրոմը չի վերանա ոչ մեկ, ոչ էլ երկու տարվա ընթացքում: Այլ ժողովուրդների փորձը հուշում է, որ այն կարող է պահպանվել տևական ժամանակ: Այս գործոնը լավ է հասկանում Նիկոլ Փաշինյանը և մաքսիմալ փորձում է շահարկել դա: Ցավոք, դա չի գիտակցվում երկրի քաղաքական ազդեցիկ այլ շրջանակների կողմից, և որի պատճառով էլ մենք այսօր ունենք այն, ինչ ունենք:

Քանի դեռ այդ գիտակցությունը մեր քաղաքական վերնախավի մոտ առաջ չի գալիս, Փաշինյանը կկարողանա պահպանել իր իշխանությունը:

Սա է իրականությունը:

Արտակ Հակոբյան

Աղբյուրը՝ zham.am