Պատմությունը կեղծվել է, կեղծվում է ու կեղծվելու է: Հայի մեծամտություն չհամարվի` երևի ամենաշատը մեր պատմությունն է կեղծվում, ու դրա համար մեծ-մեծ փողեր ու բարձր շրջանակներ են գործի մեջ դրվել: Բարեբախտաբար` այսօր բազմաթիվ հոդվածներ ու աշխատություններ են գրվում, շատ հաղորդումներում են դրա վերաբերյալ կարծիքներ ու վերլուծություններ հնչում: Սակայն արվածը անբավարար է ու հասցեագրված փոքր լսարանի: Մեկ անգամ կեղծված պատմությունը սովորած մարդը, հնարավոր է, այլևս առիթ չունենա ճշմարտությանը տեղեկանալու կամ պարզապես չհավատա:

Խորհրդային դպրոցում իմ սերնդի աշակերտները հայոց պատմություն էին անցնում բարձր դասարաններում շաբաթական մեկական ժամով, բարալիկ դասագրքերով: Ճիշտն ասած` դրանից ավելի բարակ դասագիրք հիշողությունս չի պահել: Միջնակարգ դպրոցի այդ դասագիրքի տրամաբությամբ` մենք պետք է հպարտ լինեինք, որ շուրջ երեք հազար տարի առաջ եկել-բնակություն էինք հաստատել ու պետություն հիմնել մի տարածքում, ուր մեզնից առաջ Ուրարտու անունով հզոր ու ազդեցիկ երկիրն էր եղել. այդ ժամանակներից էլ, իբր, կազմավորվել է հայ ժողովուրդը: Իսկ մեր տարածաշրջանի ամբողջ պատմությունն ու տեղանքն էլ այս կամ ԽՍՀՄ պատմություն կոչվող հաստափոր դասագրքում «եղբայրաբար» բաժանված էր անդրկովկասյան երեք «բարեկամ ազգերի» միջև: Պատահում էր` ճակատամարտը, որում որևէ պաշարված քաղաքի համար թուրքերի դեմ հերոսաբար մարտնչել էին հայերը, վերագրվում էր թուրք-ադրբեջանցիներին` նրանք դառնում էին պաշարված քաղաքում հերոսաբար պաշտպանվողները, իսկ նվաճողները` անհայտ ավազակներ... Դեռ այն ժամանակներում որոշ գիտնականներ ու հրապարակախոսներ զգուշացնում էին` ադրբեջանցիները գրում են աշխատություններ, որոնցում փորձում են յուրացնել մեր մշակույթը և իրենցը հայտարարել մեր հայրենիքի մի մասը, իսկ թուրքերն էլ Եվրոպայի ու Ամերիկայի լավագույն համալսարաններ են ուղարկում իրենց երիտասարդներին, որպեսզի պատմությունն իրենց օգտին կեղծելու պարարտ հող ունենան: Ինչպես տեսնում ենք` լավ էլ հասել են իրենց նպատակին: Բանն այնտեղ է հասել, որ Հայաստանի հանրային հեռուստատեսության հյուրը` արևելաեվրոպացի մի գիտնական, վերջերս եթերից մեզ խրատում էր` ինչպես կարելի է Թոմսոնին չհավատալ: Հիշեցնեմ, որ խոսքը Ռոբերտ Թոմսոնի մասին է, որ Հարվարդի, ապա Օքսֆորդի համալսարանների հայագիտության ամբիոնների վարիչը լինելով` պատմահայր Խորենացուն հայտարարել է ստախոս ու ինքնակոչ, ապրած ժամանակաշրջանն էլ տեղափոխել  9-րդ դար:

Այժմ հրապարակի վրա է Արմեն Այվազյանի «Հայաստանի պատմության լուսաբանումը ամերիկյան պատմագրության մեջ» քննական տեսությունը: Իմ տպավորությամբ` հայոց պատմությունը կեղծվել է մշակված, մեթոդաբար` հետապնդելով շատ հստակ նպատակ` այս արևի տակ մեր տեղը «գույքագրել» թուքերի համար, ձեռքի հետ էլ նսեմացնել ու արժեզրկել հայությանը որպես ազգի: Ազգի` որպես կենսաբանական տեսակի հատկություններից զուրկ հանրությամբ բնակեցված, հիմնականում հրեական գաղափարների վրա հիմնված պետության գիտությունից ուրիշ ի՞նչ կարելի է ակնկալել: Եթե իրենք պետություն են դարձել հնդկացիների հողի վրա, թուրքերին էլ կարելի է նվիրաբերել արիացիների նախահայրենիքը: Չէ՞ որ թուրքերը դրա համար մեծ-մեծ գումարներ են վճարում…

Մենք սիրում ենք հղումներ անել Ստրաբոնին ու Հերոդոտոսին՝ նկատի չունենալով, որ նրանք էլ իրենց պատմությունները շարադրել են Հռոմեական կայսրության նվաճողական շահերից ելնելով։ Եվ մեր պատմիչների խոսքերն էլ, ըստ էության, պետք չէ միանշանակ ընդունել, քանի որ նրանք քրիստոնեական եկեղեցու հալածանքներից զգուշանալով՝ ճշմարտության մի մասը թաքցրել են, մի մասը հաղորդել սքողված։

Վերջերս «Լույսաշխարհի» եթերում Արտակ Մովսիսյանը խոսում էր պատմության կեղծարարներից՝ հիշեցնելով, թե խորհրդային գիտնականները հանուն ինչի էին կեղծում գիտությունը: Մոսկվայի Լոմոնոսովի անվան համալսարանի կայքում, ըստ նրա, կան գիտնականներ Դյականովի և Վինոգրադովի խոստովանությունները: Նրանցից մեկն ասել է, թե ետպատերազմյան սուղ տարիներին ադրբեջանցիներից դրամ է վերցրել` նրանց պատմության ժամանակաշրջանը դեպի ավելի վաղ դարեր հասցնելու համար, իսկ մյուսն էլ` թե Մոսկվայից հստակ հրահանգ է ունեցել պեղումների ժամանակ ի ցույց չդնել այն բոլոր գտածոները, որոնք կարող են ապացուցել, թե հայերը Հայաստանում բնիկներ են:

Կեղծարարությունը շատ ազդեցիկ է արվում, սա անկասկած է: Նույնիսկ գիտական նորամուծությունների հեղեղ քսանմեկերորդ դարում որոշ մարդկանց ուղեղներ պահածոյի օրենքներով են գործում, մանավանդ` եթե գիտության նոր խոսքը հերքում է տարիների իրենց գիտական «վաստակը», ուղղկիորեն խփում գրպանին ու նսեմացնում սին փառքը: Գիտության ցանկացած նվաճում կարող է անտեսվել, եթե որևէ հզոր շրջանակի այն ձեռնտու չէ կամ կարծրատիպեր է ջարդում: Մանավանդ, եթե այն իր ռազմական հզորությունը չի ավելացնում, այլ ռազմավարական զենք է տալիս ոչ յուրայինին:

Մենք հիմա ոչ մեկի համար յուրային չենք, ու կանգնած ենք դեպի մեզ հորդացող պղտոր ու թունավոր հեղեղի դեմ: Սրա դեմ դեղատոմս թերևս դժվար է առաջարկել, սակայն մեր հիշողության ու հավատամքի մեջ կա բարալիկ մի առու, որ կտրում է հորդահոս լայն գետի հունը ու առանց խառնվելու նրա օտար ջրերին` իր ուրույն ընթացքը շարունակում: Միայն թե մենք, գոնե մեր այն հատվածը, որ այդ առվի զորությունը ոգու մեջ պահել է, պիտի կարողանանք համախումբ ու մարտահրավերների համահունչ գործել:

Մեր ազգային հատկանիշներից մեկն է համարվում, որ մենք հզոր բռունցք ենք դառնում միայն կործանման եզրին: Այսօր, երբ մեզ ընկղմում են մեր բոլոր արժանիքներն ու իրավունքները ժխտող տեղեկատվական կեղծարարությունների հեղեղի մեջ, նրա հունը մեզ  անդունդ է քշում: Սա չի՞ նշանակում արդյոք, որ նորից է հասել բռունցք դառնալու ժամը:

Արմենուհի Փալանդուզյան