Այն բանից հետո, երբ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը հանդես եկավ իր հինգ կետանոց առաջարկներով և, որն անսպասելիորեն դրական արձագանք ստացավ Նիկոլ Փաշինյանի կողմից, դիտորդները միանգամից սկսեցին խոսել այն մասին, որ Փաշինյանը պատրաստ կլինի նույնիսկ «խաղաղ» կոչվող պայմանագիր կնքել Ադրբեջանի հետ: Ավելին, Փաշինյանը պատրաստ էր բավարարել Ալիևի գլխավոր պահանջը՝ ճանաչել Արցախը Ադրբեջանի կազմում: Միայն թե Փաշինյանին անհրաժեշտ էր, որպեսզի այս վերջին առաջարկը փաթեթավորված ներկայացվեր միջնորդների կողմից:

Փաշինյանին այս հարցում սկսեցին մեծապես օգնել թուրքերը: Եթե մինչ այդ Վաշինգտոնում և Փարիզում հայտարարում էին, թե Մինսկի խումբը պետք է շարունակի աշխատել և առանց Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի հստակեցման հնարավոր չի լինի հասնել վերջնական խաղաղությանը տարածաշրջանում, ապա հայ-թուրքական «երկխոսության» արդյունքում արևմտյան երկրների դիրքորոշումները փոփոխվեցին: Փաշինյանի և Չավուշօղլուի մեծ ջանքերի արդյունքում Լեռնային Ղարաբաղի թեման դուրս եկավ արևմտյան երկրների օրակարգից: Ապրիլի 6-ին Բրյուսելում կայացած Միշել-Փաշինյան-Ալիև եռակողմ հանդիպումը նոր հիմք դրեց Արևմուտքի վերաբերմունքի մեջ Արցախի հարցի վերաբերյալ:

Այդ հանդիպման ժամանակ նույնիսկ խոսք անգամ չեղավ Արցախի խնդրի վերաբերյալ: Փոխարենը գլխավոր հարցը դարձավ երկու երկրների միջև «խաղաղ» պայմանագրի կնքման խնդիրը:

Հաշվի առնելով ռուս-արևմտյան ներկայիս ճգնաժամը, պարզ էր, որ այդ հանդիպման ժամանակ խոսք անգամ չէր կարող լինել Ռուսաստանի միջնորդության վերաբերյալ: Այդ հանդիպումից ընդամենը երկու օր անց, ապրիլի 8-ին, արդեն Մոսկվայում Լավրովը ուղղակի նշեց դրա մասին, հայտարարելով, որ «...նույնիսկ ղարաբաղյան հարցում Արևմուտքը փորձում է իրականացնել իր հակառուսական մտադրությունները...»:

Պարզ դարձավ, որ Մոսկվան բացահայտորեն խանգարելու է Բրյուսելին միջնորդական առաքելություն իրականացնել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև: Զարմանալի չէր, որ Պուտին-Փաշինյան հանդիպման ընթացքում արդեն ոչինչ չկար Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սպասվող կնքվելիք «խաղաղ» պայմանագրի մասին:

Ակնհայտ էր, որ Մոսկվան ուզում է ինքը դառնալ այս գործընթացի միակ մոդերատորը:

Սակայն այլ կարծիքի են Անկարայում և Բաքվում:

Բաքվում համոզված են, որ Բրյուսելի հովանու ներքո գործընթացը ավելի համոզիչ ձևով կլուծի իրենց խնդիրները, քանի որ Մոսկվայի գործոնի չեզոքացման պարագայում, տարածաշրջանում միակ մենաշնորի դերը կմնա Թուրքիայինը: Նույն պատճառով Բրյուսելի միջնորդական առաքելությունը աջակցություն է ստանում նաև Անկարայի կողմից:

Այլ է ռուսների նպատակները: Մոսկվայում հիշեցնում են ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի այն խոսքերը Ալիևի մասին, որ նա նշել էր դեռ երկու ամիս առաջ, երբ կնքում էր ռուս-ադրբեջանական դաշնային համաձջայնագիրը:

«...Ալիևի հետ դժվար է պայմանավորվել, բայց երբ պայմանավորվում ես ապա նույնիսկ առանց թղթի պայմանավորվածությունները հաջող ձևով կատարվում են...»:

Ինչ վերաբերվում է Բաքվին, ապա այստեղ էլ հիշեցնում են ռուսներին, որ ռուս-ադրբեջանական դաշնային պայմանագրի համաձայն, Լեռնային Ղարաբաղում արդեն պիտի սկսվեր զինված ուժերի վերացման գործընթացը, որն մինչ այսօր կյանքի չի կոչվել: Ահա, թե ինչու ադրբեջանցիները ակնարկում են, որ իրենց համար ակնհայտորեն գերադասելի է գործ ունենալ Բրյուսելի, այլ ոչ թե Մոսկվայի հետ:

Ինչ վերաբերվում է Փաշինյանին, ապա վերջինիս ջանքերով Հայաստանը միջազգային հարթակներում ֆուտբոլի գնդակի դերի մեջ է հայտնվել, ով չունի կայուն տեսակետ և տվյալ պահին ով հասնի, նա էլ կարող է ուղղորդել Երևանին:

Նման նվաստացուցիչ և խայտառակ վիճակում Հայաստանը վերջին 30 տարիների ընթացքում չի եղել: Եվ այս ամենից հետո, արդարացնել Փաշինյանի արտաքին քաղաքականությունը, կնշանակեր ընդունել սեփական անարժանապատվությունը: Իսկ ինչպես հայտնի է անարժանապատիվներին չեն հարգում, լինի դա կենցաղային կյանքում մարդու հետ, թե միջազգային ասպարեզում երկրի հետ:

Սա է իրականությունը:

Դավիթ Մկրտչյան

Աղբյուրը` zham.am