Հայաստանի տնտեսության աճի տեմպը երրորդ եռամսյակում գրեթե 5 անգամ դանդաղել է երկրորդի համեմատ։ Երրորդ եռամսյակում տնտեսական աճը կազմել է ընդամենը 2,66 տոկոս։

Հիշեցնենք, որ առաջինում գրանցվել էր 3,27 տոկոս անկում, երկրորդում՝ 13,27 տոկոս աճ։

Իհարկե, երկրորդ եռամսյակի բարձր աճը կապված էր ոչ այնքան տնտեսության մեջ տեղի ունեցող կտրուկ ու շրջադարձային զարգացումների, որքան անցած տարվա խորը անկման հետ։ Անցած տարվա երկրորդ եռամսյակը համընկավ համավարակով պայմանավորված տնտեսական սանկցիաների կիրառման հետ, ինչի հետևանքով 13,7 տոկոս անկում գրանցվեց։ Այս տարի ոչ ամբողջությամբ, բայց այն հիմնականում վերականգնվեց։ Սակայն այդ միտումը կարճ տևեց։

Պաշտոնական վիճակագրության հրապարակած տվյալները վկայում են, որ մեր տնտեսությունը երրորդ եռամսյակում կրկին մտել է հետնահանջի փուլ։ Աճ եղել է, բայց աճի տեմպը շատ ցածր է։ Այն անհամեմատելի է անցած տարվա նույն ժամանակահատվածում արձանագրված նվազման հետ։

Անցած տարվա երրորդ եռամսյակում Հայաստանում գրանցվել էր ավելի քան 9 տոկոս անկում։ Այս տարվա նույն եռամսյակում տնտեսությունն աճել է հազիվ 2,66 տոկոսով։

Աճի տեմպը գրեթե 3,5 անգամ ցածր է՝ նախորդ տարվա անկման համեմատ։

Տնտեսական իրավիճակը Հայաստանում երրորդ եռամսյակի ընթացքում ակնհայտորեն վատացել է, ինչի հետևանքով նվազել է նաև տարեկան տնտեսական աճը։

Տարեսկզբի 3 եռամսյակների արդյունքներով, տնտեսական աճը Հայաստանում կազմել է ընդամենը 4,2 տոկոս։

Սա նախնական ցուցանիշն է, բայց այն հետո հիմնականում չի փոխվում կամ շեղումը էական չի լինում։

Ինն ամսում արձանագրված 4,2 տոկոս աճն ապահովվել է անցած տարվա նույն ժամանակահատվածի գրեթե 6,3 տոկոսանոց անկման դիմաց։

Այս թվերը ցույց են տալիս, որ 3 եռամսյակների տնտեսության վերականգնումը դեռ բավականաչափ հետ է մնում մինչճգնաժամային վիճակից։

Երրորդ եռամսյակում տնտեսության մեջ տեղի ունեցող զարգացումների հետևանքով տնտեսական աճի տեմպը նվազել է։ Առաջին կիսամյակում ունեինք 5 տոկոսանոց աճ։ Ինն ամիսների արդյունքներով, աճը 0,8 տոկոսային կետով նահանջել է և կազմել 4,2 տոկոս։ Խոսքը ոչ թե տնտեսական ակտիվության, այլ տնտեսական աճի մասին է։

Սա այն աճը չէ, որի հետ կարելի է մեծ հույսեր կապել։ Աճի կամ մեր տնտեսության վերականգնման տեմպը շատ դանդաղ է տեղի ունենում։ Կան երկրներ, որոնք արդեն հասցրել են հետ բերել անցած տարվա կորուստները։ Ասենք՝ Վրաստանում տնտեսական աճի տեմպը այս տարի մի քանի անգամ ավելի բարձր է, քան մերը։

Մեր տնտեսությունը բախվել է բազմաթիվ մարտահրավերների ու առայժմ չի կարողանում դուրս գալ այս ծանր շրջափուլից։ Թվում էր, թե պատերազմի ավարտից հետո տնտեսական իրավիճակը աստիճանաբար կնորմալանա։ Սակայն այդ պրոցեսը շատ երկար է ձգվում. չկա կայունություն։ Ավելին, վերջին շրջանում անվտանգության հետ կապված խնդիրները կրկին ահագնացել են, լարվածությունը սահմաններին մեծացել է։

Սրանք լուրջ ռիսկեր են ցանկացած տնտեսության համար, ինչքան էլ պետական պաշտոնյաները խոսեն սպասվող ծրագրերի ու հեռանկարային զարգացումների մասին։ Չի կարող նման բան լինել այսպիսի բարձր ռիսկային գոտում գտնվող երկրում։ Զարմանալի չէ նաև տնտեսության արձագանքը։

Զարգացման տեմպը մեր երկրում ցածր է, եթե նույնիսկ արձանագրվող աճը կարելի է զարգացում համարել՝ անցած տարվա ավելի մեծ անկումից հետո։

Եղած աճն էլ անորակ է։

Պատկերացնելու համար պետք է ընդամենը թռուցիկ հայացք գցել տնտեսության աճի կառուցվածքին։

Երրորդ եռամսյակում մեր տնտեսության մեջ արձանագրված աճին բացասական նպաստում են ունեցել 3 առանցքային ոլորտներ։ Խոսքն արդյունաբերության, ներառյալ՝ էներգետիկայի, գյուղատնտեսության և շինարարության մասին է։ Գյուղատնտեսության մասնակցությունը տնտեսական աճին կազմել է -1.04, արդյունաբերությանը՝ -0,19, և շինարարությանը՝ -0,11 տոկոս։

Հիմնական հատվածը, որը նպաստել է տնտեսության 2,66 տոկոս աճին, եղել է առևտուրն ու ծառայությունները։ Դրանց մասնակցությունը 2,98 տոկոս է։

Տնտեսական աճը նստած է եղել առևտրի ու ծառայությունների վրա։ Իսկ դրանց ստեղծած հավելյալ արդյունքն այն չէ, ինչ կարող էր լինել տնտեսության իրական հատվածում։

Առևտուրն ու ծառայություններն այն ոլորտները չեն, որոնք ապահովում են երկարատև և կայուն զարգացում տնտեսության համար։ Ցածր է դրանց տնտեսական և հատկապես սոցիալական նշանակությունը։

Առևտրի և ծառայությունների դերը մեծ է եղել նաև իննամսյա տնտեսական աճի ցուցանիշի ձևավորման գործում։ Այդ ժամանակահատվածում արձանագրված 4,2 տոկոս աճին առևտուրն ու ծառայությունները նպաստել են գրեթե 3,2 տոկոսային կետով։ Մինչդեռ արդյունաբերության մասնակցությունը եղել է զրոյին մոտ, ընդամենը՝ 0,14 տոկոս։

Նույն պատկերն է նաև շինարարության պարագայում. նպաստումը հազիվ 0,11 տոկոս է։

Գյուղատնտեսությունը տարեկան կտրվածքով բացասական նպաստում է ունեցել տնտեսական աճին, ինչը զարմանալի չէ, եթե հաշվի առնենք, որ 9 ամիսների արդյունքներով տնտեսության այս ճյուղում անկում ունենք։

Թե ինչպիսին կլինի տնտեսության աճի մակարդակը տարեվերջին, մեծապես կախված է չորրորդ եռամսյակի ցուցանիշներից։ Տարվա վերջը սովորաբար ակտիվ շրջան է տնտեսության համար։ Բայց այստեղ էլ մեր տնտեսության բախտը չի բերել։ Վերջին շրջանում տնտեսության որոշ ոլորտներում անհարմարությունները կրկին ակտիվացել են։ Խոսքը առաջին հերթին ծառայությունների մասին է, որի դերը, ինչպես նշեցինք, բավական մեծ է տնտեսության աճի գործում։ Մյուս կողմից՝ էլ կառավարությունն է որոշել կրճատել տոնական օրերը, ինչը բացասաբար կազդի՝ ինչպես ծառայությունների, այնպես էլ՝ տարեվերջի ակտիվ առևտրի վրա։

ՀԱԿՈԲ ՔՈՉԱՐՅԱՆ

Աղբյուրը՝ 168.am