Այսօր ՀՀ նորագույն պատմության ամենահակասական կերպարներից մեկի՝ Վազգեն Սարգսյանի ծննդյան օրն է։

Վազգենի մասին կա շատ լավ կամ շատ վատ կարծիք։ Միջինը չկա։ Այդպես է լինում բոլոր վառ կերպարների դեպքում։

Վազգենի լույսն ու ստվերը

Վազգենի մասին բազմաթիվ միֆեր կան։ Իրականությունն այն է, որ նա և՛ դրական, և՛ բացասական դերակատարում է ունեցել Հայաստանի անկախացումից հետո։

Որպես զորահրամանատար նրա դերը, մեղմ ասած, չափազանցված է։ Եթե նա չսպանվեր թուրքական 5–րդ շարասյան ձեռքերով, ապա հաստատ չէր արժանանա սպարապետի կոչմանը։ Բայց մյուս կողմից էլ նա մեր բանակի ոգին էր և հայ–ռուսական հարաբերությունների գլխավոր ճարտարապետներից մեկը։ Այդ ճարտարապետությունն էր, որ մեզ հնարավորություն տվեց ճիշտ դիրքավորվել ու հաղթել թշնամուն։

Որպես քաղաքական գործիչ Վազգենը սև ու սպիտակ դաշտերում հայտնվեց։ 1996–ի նախագահական ընտրություններին Վազգենի կոպիտ միջամտությունը, ընտրակեղծիքների պաշտպանությունը նրան սևացրեց և դարձրեց ատելի կերպար։

1998–ին նա Լևոն Տեր–Պետրոսյանին նախագահի աթոռից հեռացնելու գլխավոր դերակատարն էր։ Նրա գործուն մասնակցությամբ կանխվեց 1–ին նախագահի՝ Արցախի հարցով վտանգավոր փուլային տարբերակի իրականացումը, որի արդյունքում Արցախն ամբողջությամբ մնալու էր Ադրբեջանի կազմում։ 1998–ին Վազգենը մաքրվեց 1996–ից ու դա էր պատճառը, որ նա 1999–ի խորհրդարանական ընտրություններում վստահության քվե ստացավ։

1999–ի հոկտեմբերի 27–ին թուրքերը Նաիրի Հունանյանի ձեռքերով սպանեցին ոչ միայն Վազգենին, այլ նախևառաջ փորձեցին կանխել Հայաստանի սուբյեկտայնության պահպանումը։ Վազգենի սպանությունից հետո պլանավորվել էր, որ պետք է սկսի ներքին քաղաքական քաոս, ինչն էլ թույլ կտար Թուրքիային ու Ադրբեջանին լուծել Հայաստանի ու Արցախի հարցերը։

Նաիրի Հունանյանի գործը հոկտեմբերի 27–ից հետո շարունակցին քոքված բանսարկուներ Անդրանիկ Քոչարյանը, Վահան Շիրխանյանը, Վաղարշակ Հարությունյանը, Գագիկ Ջհանգիրյանը և Վազգենի մյուս «ընկերները»։ Սրանք Վազգենի մարմինը դեռ չսառած արդեն պաշտոնակռիվ էին անում ու ներքին խժդժություններ հրահրում։ Թուրքական պլանները ձախողվեցին, քանզի իշխանությունը կարողացավ կանխել թուրքական քաղաքական դիվերսիան։

Դավաճանված Վազգենը

Վազգենը հետմահու և գաղափարական դաշտում դավաճանվեց սեփական եղբայր Արամի, «Երկպարահի» վերնախավի կողմից։ Երբ սրանք 2008–ին կանգնեցին նախագահի թեկնածու Լևոն Տեր–Պետրոսյանի կողքին, սկսեցին պաշտպանել Վազգենի մերժած փուլային տարբերակը և քարոզել Լևոնի օգտին, այդ պահից սկսած Վազգենը դավաճանվեց։

Վազգենին դավաճանեց նաև «Երկրապահի» ներկայիս ղեկավար Սասուն Միքայելյանը, ով հայտնվեց քիրվայության, հակաղարաբաղցիության, թուրքամետության գլխավոր քարոզիչ Նիկոլ Փաշինյանի թիմում։ Սասունն այնքան հեռու գնաց Վազգենին դավաճանելու գործում, որ Նիկոլին քծնելու և Հրազդանում թալանի իրավունք ստանալու համար հայտարարեց, որ «թավշյա» հեղափոխությունն ավելի մեծ արժեք է, քան Արցախյան ազատամարտը։

Եվ այսպես, Վազգենը դավաճանվեց սեփական ընտանիքի անդամի, սեփական «Երկրապահի» վերնախավի, «ընկերների» կողմից։ Դա էր պատճառը, որ թուրքը մտավ Շուշի ու պղծեց Վազգենի արձանը Շուշիում։

Մինչև որ դավաճաններն իրենց արժանի գնահատականն ու պատիժը չստանան, Շուշին հետ չենք բերի։

Կորյուն Մանուկյան