Պաշտոնական անպատկառություն՝ քննարկման ու երկխոսության փոխարեն
Իշխանությունները փոխվեն, թե չփոխվեն, գրեթե անվիճարկելի է մի բնութագրական հանգամանք. հատկապես կառավարության ներկայացուցիչները կարողանում են խնդիրներ ստեղծել անգամ այնտեղ, որտեղ, թվում է, ընդհանրապես խնդիր չպետք է լիներ:
Ու չնայած ասվածը վերաբերում է գրեթե բոլոր ժամանակների իշխանավորներին, առկա «թավշյա» կամ Փաշինյանի կառավարության ներկայացուցիչները այդ առումով ընդամենը 2 տարվա ընթացքում հաջողացրել են գերազանցել բոլորին ու դառնալ, ինչպես մարզական մեկնաբանները կասեին՝ անվիճելի առաջատար:
Վերցնենք թեկուզ կրթության, գիտության և այլն նախարար Արայիկ Հարությունյանին: Ավելի ճիշտ, կներեք, իր վարքը: Այս օրերին ակտիվ արձագանքների առիթ է տվել հանրակրթության պետական չափորոշիչների նախագիծը, հատկապես՝ «Հայ եկեղեցու պատմություն» առարկայի ճակատագրի հարցում ներկա իշխանության անհասկանալի վերաբերմունքը: Այդ առնչությամբ արդեն հասցրել են արտահայտվել, անգամ հայտարարություններով հանդես գալ ինչպես տարբեր անհատներ, մտավորականներ, հոգևորականներ, այնպես էլ՝ կուսակցություններ, պարզապես մտահոգ հայ մարդիկ:
Թվում էր, թե ի՞նչ խնդիր կա, չէ՞, սա էլ հո «նախկին հանցավոր ռեժիմի», «շնաբարո դուրսպրծուկների», «քաղաքական դիակների», «պատմության աղբանոցի» հա՞րց չէ (կներեք, իհարկե, փաշինյանական «սիրո» բառաթափոնն այստեղ հիշեցնելու համար):
Այն բանից հետո, երբ աղմուկ բարձրացավ հանրակրթական ծրագրից «Հայ եկեղեցու պատմություն» առարկան դուրս մղելու մտադրությունների շուրջ, հետևեց պաշտոնական շրջանակների արձագանքը, թե՝ այդ առարկան կոտորակվելու է հայագիտական այլ առարկաների ծրագրերում կամ նման մի բան:
Հետո արդեն անձամբ ԿԳ և այլն նախարարը Հ1-ով հանդես եկավ ու, հավատարիմ մնալով իր ոճին, բավականին վրդովեցուցիչ տոնայնությամբ բաներ ասաց:
Արայիկ Հարությունյանն, իհարկե, նպատակին հասավ: Այսօր արդեն ոչ թե մի քանի բարձրաստիճան հոգևորական, այլ Հայ Առաքելական եկեղեցու բազմաթիվ հոգևոր սպասավորներ իրենց վրդովմունքի ու բողոքի ձայնը բարձրացրեցին: Լրահոսում բազմաթիվ խիստ ու նաև դիպուկարձագանքներ են շրջանառվում, որոնցում ամենատարբեր մեղադրանքներ են ուղղվում կրթության (!) և գիտության (!!), նաև՝ մշակույթի (!!!) նախարարի պաշտոնն զբաղեցնող Արայիկ Հարությունյանին:
Հոգևորականների դիտողությունների շարքում ամենից մեղմ արտահայտությունների համաձայն՝ նախարարն իրեն թույլ է տալիս անպատկառ վերաբերմունք ինչպես եկեղեցու, այնպես էլ հոգևորականների հանդեպ, որ նա մանիպուլյատիվ կամ շահարկումային հայտարարություններ է անում, որ նա «կես ճշմարտությունն» է ասում:
Հիմնականն այս գործընթացում այն է, որ հիշյալ նախագիծը մշակելիս, ինչպես հարկն է, չի կազմակերպվել մասնագիտական լուրջ քննարկում, չի եղել համակողմանի երկխոսություն Հայ Առաքելական եկեղեցու, Գերագույն հոգևոր խորհրդի նաև աշխարհիկ անդամների, ակադեմիական շրջանակների, մտավորականության ներկայացուցիչների պատշաճ ներգրավմամբ: Սա՝ զուտ գործընթացի վերաբերյալ:
Ինչ վերաբերում է կոնկրետ ընթացքին, ապա բավականին ծանր ենթադրություններ են ընդգծվում, երբ համադրում ես վերջին երկու տարվա ընթացքում իշխանական շրջանակների կողմից տարատեսակ դրսևորումները, մասնավորապես՝ ընդգծված բարեհաճ և հովանավորչական վերաբերմունքը զանազան տրանգենդերային կամ լգբտ-ական շրջանակների ներկայացուցչիների հանդեպ, ու միաժամանակ, նույն իշխանավորների ագրեսիվ, անքաղաքավարի, նաև անպատկառ պահվածքը՝ Հայ Առաքելական եկեղեցու հոգևոր հայրերի ու նաև եկեղեցու կամ օրինակ՝ Աստվածաշնչի նկատմամբ: Իսկ ծանր ենթադրություններից առաջինն այն է, որ փողոցային դժգոհության ալիքի վրա իշխանության եկած անձինք ինչ-որ խորքային խնդիր ու անհանդուրժողական ռեակցիա ունեն, ասենք, մեր եկեղեցու, ավանդությունների, նաև՝ չգրված օրենքների նկատմամբ:
Ավելին, նախնական տպավորությունը, որ «հեղափոխական հովերով» տարված, մղվում են փոխել կամ քարուքանդ անել ավանդական ամեն ինչ, իր տեղը աստիճանաբար զիջում է այն ուժգնացող տպավորությանը, որ այդ դրսևորումները ոչ թե «խանդավառ հեղափոխականություն» են, այլ միանգամայն հստակ գծված, մշակված և իշխանության եկածների միջոցով իրականացվող ծրագիր: Իսկ միգուցե ուղղակի հանձնառությո՞ւն:
Սա դեռևս միայն տպավորութուն է կամ ենթադրություն: Բայց այն, որ բոլոր նման դրսևորումների սլաքները ուղղված են մեր ժողովրդի ազգային ինքնությանը, արժեքներին, Հայ Առաքելական եկեղեցուն հարվածելուն, արդեն տպավորություն չէ այլ, ցավոք, իրողություն:
Տեղ ենք հասել. հայ հոգևորականները պետք է հայ նախարարին բացատրեն, համոզեն, գուցե նաև աղերսե՞ն, որ «Հայ եկեղեցու պատմություն» առարկան դուրս չնետվի հայկական դպրոցի ուսումնական ծրագրերից կամ չկոտորակվի:
Ի դեպ, երբ ԿԳ և այլն նախարարը որևէ հոգևորականի ենթադրյալ անժուժկալ վարքից է խոսում, ավելի լավ է թող մի պարգևավճարային հայելի մոտեցնի իր ներկայացրած կառավարության ու իշխանության անդամներին:
Պաշտոնական անպատկառություն՝ քննարկման ու երկխոսության փոխարեն
Իշխանությունները փոխվեն, թե չփոխվեն, գրեթե անվիճարկելի է մի բնութագրական հանգամանք. հատկապես կառավարության ներկայացուցիչները կարողանում են խնդիրներ ստեղծել անգամ այնտեղ, որտեղ, թվում է, ընդհանրապես խնդիր չպետք է լիներ:
Ու չնայած ասվածը վերաբերում է գրեթե բոլոր ժամանակների իշխանավորներին, առկա «թավշյա» կամ Փաշինյանի կառավարության ներկայացուցիչները այդ առումով ընդամենը 2 տարվա ընթացքում հաջողացրել են գերազանցել բոլորին ու դառնալ, ինչպես մարզական մեկնաբանները կասեին՝ անվիճելի առաջատար:
Վերցնենք թեկուզ կրթության, գիտության և այլն նախարար Արայիկ Հարությունյանին: Ավելի ճիշտ, կներեք, իր վարքը: Այս օրերին ակտիվ արձագանքների առիթ է տվել հանրակրթության պետական չափորոշիչների նախագիծը, հատկապես՝ «Հայ եկեղեցու պատմություն» առարկայի ճակատագրի հարցում ներկա իշխանության անհասկանալի վերաբերմունքը: Այդ առնչությամբ արդեն հասցրել են արտահայտվել, անգամ հայտարարություններով հանդես գալ ինչպես տարբեր անհատներ, մտավորականներ, հոգևորականներ, այնպես էլ՝ կուսակցություններ, պարզապես մտահոգ հայ մարդիկ:
Թվում էր, թե ի՞նչ խնդիր կա, չէ՞, սա էլ հո «նախկին հանցավոր ռեժիմի», «շնաբարո դուրսպրծուկների», «քաղաքական դիակների», «պատմության աղբանոցի» հա՞րց չէ (կներեք, իհարկե, փաշինյանական «սիրո» բառաթափոնն այստեղ հիշեցնելու համար):
Այն բանից հետո, երբ աղմուկ բարձրացավ հանրակրթական ծրագրից «Հայ եկեղեցու պատմություն» առարկան դուրս մղելու մտադրությունների շուրջ, հետևեց պաշտոնական շրջանակների արձագանքը, թե՝ այդ առարկան կոտորակվելու է հայագիտական այլ առարկաների ծրագրերում կամ նման մի բան:
Հետո արդեն անձամբ ԿԳ և այլն նախարարը Հ1-ով հանդես եկավ ու, հավատարիմ մնալով իր ոճին, բավականին վրդովեցուցիչ տոնայնությամբ բաներ ասաց:
Արայիկ Հարությունյանն, իհարկե, նպատակին հասավ: Այսօր արդեն ոչ թե մի քանի բարձրաստիճան հոգևորական, այլ Հայ Առաքելական եկեղեցու բազմաթիվ հոգևոր սպասավորներ իրենց վրդովմունքի ու բողոքի ձայնը բարձրացրեցին: Լրահոսում բազմաթիվ խիստ ու նաև դիպուկ արձագանքներ են շրջանառվում, որոնցում ամենատարբեր մեղադրանքներ են ուղղվում կրթության (!) և գիտության (!!), նաև՝ մշակույթի (!!!) նախարարի պաշտոնն զբաղեցնող Արայիկ Հարությունյանին:
Հոգևորականների դիտողությունների շարքում ամենից մեղմ արտահայտությունների համաձայն՝ նախարարն իրեն թույլ է տալիս անպատկառ վերաբերմունք ինչպես եկեղեցու, այնպես էլ հոգևորականների հանդեպ, որ նա մանիպուլյատիվ կամ շահարկումային հայտարարություններ է անում, որ նա «կես ճշմարտությունն» է ասում:
Հիմնականն այս գործընթացում այն է, որ հիշյալ նախագիծը մշակելիս, ինչպես հարկն է, չի կազմակերպվել մասնագիտական լուրջ քննարկում, չի եղել համակողմանի երկխոսություն Հայ Առաքելական եկեղեցու, Գերագույն հոգևոր խորհրդի նաև աշխարհիկ անդամների, ակադեմիական շրջանակների, մտավորականության ներկայացուցիչների պատշաճ ներգրավմամբ: Սա՝ զուտ գործընթացի վերաբերյալ:
Ինչ վերաբերում է կոնկրետ ընթացքին, ապա բավականին ծանր ենթադրություններ են ընդգծվում, երբ համադրում ես վերջին երկու տարվա ընթացքում իշխանական շրջանակների կողմից տարատեսակ դրսևորումները, մասնավորապես՝ ընդգծված բարեհաճ և հովանավորչական վերաբերմունքը զանազան տրանգենդերային կամ լգբտ-ական շրջանակների ներկայացուցչիների հանդեպ, ու միաժամանակ, նույն իշխանավորների ագրեսիվ, անքաղաքավարի, նաև անպատկառ պահվածքը՝ Հայ Առաքելական եկեղեցու հոգևոր հայրերի ու նաև եկեղեցու կամ օրինակ՝ Աստվածաշնչի նկատմամբ: Իսկ ծանր ենթադրություններից առաջինն այն է, որ փողոցային դժգոհության ալիքի վրա իշխանության եկած անձինք ինչ-որ խորքային խնդիր ու անհանդուրժողական ռեակցիա ունեն, ասենք, մեր եկեղեցու, ավանդությունների, նաև՝ չգրված օրենքների նկատմամբ:
Ավելին, նախնական տպավորությունը, որ «հեղափոխական հովերով» տարված, մղվում են փոխել կամ քարուքանդ անել ավանդական ամեն ինչ, իր տեղը աստիճանաբար զիջում է այն ուժգնացող տպավորությանը, որ այդ դրսևորումները ոչ թե «խանդավառ հեղափոխականություն» են, այլ միանգամայն հստակ գծված, մշակված և իշխանության եկածների միջոցով իրականացվող ծրագիր: Իսկ միգուցե ուղղակի հանձնառությո՞ւն:
Սա դեռևս միայն տպավորութուն է կամ ենթադրություն: Բայց այն, որ բոլոր նման դրսևորումների սլաքները ուղղված են մեր ժողովրդի ազգային ինքնությանը, արժեքներին, Հայ Առաքելական եկեղեցուն հարվածելուն, արդեն տպավորություն չէ այլ, ցավոք, իրողություն:
Տեղ ենք հասել. հայ հոգևորականները պետք է հայ նախարարին բացատրեն, համոզեն, գուցե նաև աղերսե՞ն, որ «Հայ եկեղեցու պատմություն» առարկան դուրս չնետվի հայկական դպրոցի ուսումնական ծրագրերից կամ չկոտորակվի:
Ի դեպ, երբ ԿԳ և այլն նախարարը որևէ հոգևորականի ենթադրյալ անժուժկալ վարքից է խոսում, ավելի լավ է թող մի պարգևավճարային հայելի մոտեցնի իր ներկայացրած կառավարության ու իշխանության անդամներին:
Արմեն Հակոբյան