Եվ այսպես, «թավշյա իշխանազավթումից» հետո առաջին անգամ Հեյդարի որդի Իլհամը հրապարակավ բողոքել է բանակցություններից. ամփոփելով Մամեդյարով-Մնացականյան տեսակոնֆերանսի «արդյունքները»` ասել է, որ բանակցային գործընթաց փաստացի չկա, Մինսկի խմբի համանախագահների հովանու ներքո Հայաստանի և Ադրբեջանի արտգործնախարարների միջև տեղի ունեցող «հեռավար հանդիպումներն» էլ առ ոչինչ են`եղած-չեղած, մի հաշիվ են։

«Սա միայն նշանակում է, որ գործունեություն է ծավալում ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը: Լավ, մինչև ե՞րբ»,-դժգոհել է Ալիևը և պահանջել, որ Մինսկի խմբի համանախագահները շտապ հանդես գան «հստակ հայտարարություններով»։ Այսինքն`իր երգը երգեն, իր թելը թելեն, իր խաղը խաղան։ Որպեսզի ոչ մեկին քիչ չթվա, ներկայացրել է նաև բանակցությունները շարունակելու իր «տեսլականը»։ Այն է` գործընթացն օր առաջ պետք է տեղափոխել «առարկայական բանակցությունների» դաշտ։ Միա՛յն այդ դեպքում և ա՛յդ պայմանով իրենք կմասնակցեն բանակցային գործընթացին. «Հակառակ պարագայում բանակցությունների անհրաժեշտություն չկա: Մենք սպասում ենք դա ԵԱՀԿ Մինսկի խմբից և ամուր կանգնած ենք մեր դիրքորոշման վրա։ Արդարությունը մեր կողմն է»։

Մի կողմից, սա կարելի է դրական ազդակ համարել։ Համաձայնեք`եթե Ալիևը հիասթափված է բանակցություններից, նշանակում է` բանակցային գործընթացն Ադրբեջանի սրտով չի գնում. հայկական կողմը գո՛նե այս հանգրվանում չի անցել ռուբիկոնը` կարմիր գիծը, որից այն կողմ «զենքերը վայր դնելն» ու առանց նախապայմանների կապիտուլյացիայի ենթարկվելն է։

Նշանակում է` արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը մեզ լավ ծառայություն մատուցեց` գաղտնազերծելով այն, ինչ փորձ էր արվում խնամքով թաքցնել, և ահազանգելով, որ սեղանին դրված է տխրահռչակ փուլային կարգավորումը` Նիկոլն ու իր արտգործնախարարը ստում են, գլխներիս տակ փափուկ բարձ դնելով, վստահեցնելով, որ բանակցություններ չկան, կան միայն հանդիպումներ, և այդ հանդիպումների ընթացքում որևէ կոնկրետ փաստաթուղթ չի քննարկվում։

Արդյունքը եղավ այն, որ հասարակության մտածող մասը` նրանք, ովքեր հասարակական կարծիք են ստեղծում, ում համար Արցախը դատարկ խոսք չէ` հայրենիք է, և ուրեմն`սակարկության առարկա չի կարող լինել, աղմուկով ընդվզեց փակ դռների հետևում Հայաստանի և Արցախի դեմ նյութվող դավադրության դեմ։

Արցախի ղեկավարությունն, ըստ ամենայնի, նույնպես չարդարացրեց մեր վայ-բանակցողների, սրանց անդրօվկիանոսյան հովանավորների և «կիրթ, կառուցողական» Ալիևի սպասելիքները։ Արայիկ Հարությունյանը, ճիշտ է, պատրաստ է հլու-հնազանդ կատարել Նիկոլի ցանկությունները «ներքին քաղաքականության» հարցերում` գործից հանել «թավշյա» գծի մեջ չտեղավորվող պաշտոնատար անձանց, առանցքային պաշտոններում նշանակել Նիկոլի սրտի կադրերին, արհեստական պատճառաբանություններով արգելել Նիկոլի քիմքին ոչ հաճո լրատվամիջոցների, օրինակ, 5-րդ ալիքի հեռարձակումն Արցախում, «բարձր մակարդակի» ընդունելության արժանացնել Նիկոլի «հատուկ հանձնարարությունների դեսպան» Բաբաջանյանին, բայց Արցախի հարցում «սկզբունքային զիջումների» դժվար թե գնա։ Ուզենա էլ` ժողովուրդը թույլ չի տա։

Ստեղծված իրավիճակում Նիկոլն ու իր արտգործնախարարն այլ ելք չունեին, քան հետքայլ անել` վերադառնալ ռացիոնալ դաշտ և մոռանալ միակողմանի զիջումների, Հեյդարի որդի Իլհամին ու իր «ժողովրդին» բավարարող լուծումներ փնտրելու և հողեր հանձնելու շուրջ «բազառ» անելու` «առարկայական» բանակցություններ վարելու մասին։

Մյուս կողմից, շատ խորաթափանց պետք չէ լինել հասկանալու համար, որ բանակցությունների այլընտրանքը պատերազմն է։ Առնվազն` ռազմական նոր արկածախնդրությունը` «ապրիլյան պատերազմի» սցենարով։ Այս պարագայում հարց է առաջանում` բոլոր ուղղություններով ձախողված, ամեն քայլափոխի իր ապիկարությունը և անկարողությունը ապացուցող «նիկոլապետական» անձնիշխնությունը որքանո՞վ է ի զորու դիմակայել Ալիևի «հիասթափության» հնարավոր սրացումներին։

Պարզ է, չէ՞, որ Ադրբեջանի սուլթանը Նիկոլին «ֆորա» էր տվել` երկու տարի ձեռնպահ էր մնում լայնամասշտաբ սահմանային սադրանքներից, որովհետև հույս ուներ կոտրել մեր դիմադրությունը և Նիկոլենցից «առարկայական» զիջումներ կորզել «հողերի վերադարձի», «համատեղ բնակեցման գոտիների» թեմաներով։

Հիմա, ընդվզելով բանակցային ստատուս-քվոյի դեմ, հայտարարելով, որ «բանակցային գործընթաց փաստացի չկա»՝ շանտաժի է ենթարկում թե՛ մեզ, թե՛ Մինսկի խմբի համանախագահներին. իբր` հանձնվեք, թե չէ կկրակենք։

Իսկ ինչի է ընդունակ մեր Զինված ուժերի ոչ բարով «գլխավոր հրամանատարը», ինչպես «անվրեպ» է կողմնորոշվում բարդ իրավիճակներում, ինչպես է ցայտնոտի մեջ ընկնում, գլուխը կորցնում ու պատեպատ զարկվում` փորձելով դիմակայել թշնամու ներխուժմանը, արդեն տեսել ենք «կորոնավիրուսի դեմ պատերազմի» օրինակով։

Մարդը իսկի հայտարարությունների մակարդակով «ռիսկ չի անում» հակադարձել Իլհամին`Հայաստանի նախկին ղեկավարների և անձամբ իր դեմ լեզվավարժանքները թողած, հարձակվում է «կիրթ և կառուցողական գործընկերոջը» հակադարձած Սերժ Սարգսյանի վրա, այն էլ` խոսնակի շուրթերով, ուր մնաց` գործողությունների մակարդակով համարժեք հակահարված տա...

Լիլիթ Պողոսյան