«Հայաստանի Հանրապետության սոցիալ-տնտեսական վիճակը 2019թ․ հունվար-դեկտեմբերին» հրապարակման մեջ Վիճակագրական կոմիտեն բերել է լրացուցիչ տվյալներ: Դրանցից մեկը ներկայացնում է սահմանահատումների քանակը:

Պաշտոնապես հայտարարվում է, որ անցած տարի մեր երկիր մուտքերի քանակը եղել է 2 մլն 232 հազար 302: Մուտքերի ամենամեծ քանակը բաժին է ընկնում ՀՀ քաղաքացիներին: Այսինքն նրանց, որ զբոսաշրջության կամ որևէ գործնական նպատակով դուրս են եկել երկրից, ապա վերադարձել: Վերադարձ-մուտքերի քանակը 938 հազար 615 է:

Ասենք, որ նախկին տարիների նման 2019-ին ՀՀ քաղաքացիների ելքերի քանակը գերազանցում է մուտքերի թվին: Ասել է թե` անցած տարի էլ մեր երկրից մեկնածների մի մասը չի վերադարձել: Խոսքը մոտ 6.8 հազար մարդու մասին է:

Սահմանահատումների քանակի վիճակագրությունը հնարավորություն է տալիս որոշակի պատկերացում կազմել մեր երկիր ժամանողների մասին: Վիճակագիրները ներկայացրել են 42 երկրից ժամանող-մեկնողների քանակական պատկերը: 42 երկիր ընտրվել է այն պատճառով, որ երկու հազարից ավելի քաղաքացիներ եկել են հենց այդ 42 երկրից:

Ասենք, որ այցերի քանակի ուսումնասիրողը հենց սկզբից կնկատի, որ Հայաստան ժամանումների մեծ քանակը բաժին է ընկնում այն երկրներին, ուր մեծ հայկական համայնք կա: Ասել է, թե այս այցերը ինչ-որ չափով ածանցվում են վերջին տասնամյակների արտագաղթից: Հետևաբար զարմանալի չէ, որ Հայաստան ժամանող օտարերկրյա քաղաքացիների ամենամեծ խումբը եկել է Ռուսաստանի Դաշնությունից: Այդ երկրի քաղաքացիները 610 հազար 695 անգամ են այցելել մեզ: Երկրորդ տեղում Իրանն է` այցերը կազմել են մոտ 114.8 հազար: Այցերի 100 հազարի ցուցանիշը միայն այս երկու երկրների քաղաքացիներն են կատարել: Այցերի քանակով երրորդ երկիրը` Վրաստանը, շատ չի զիջում Իրանին` 93.6 հազար այց: Չորրորդը ԱՄՆ-ն է` 52.1 հազար այցերի քանակով: Ասենք, որ 50-100 հազար այց միայն այս երկրների պարագային է արձանագրվել: 25-50 հազար այցելուի ցուցանիշ արձանագրել են հինգ երկիր` Գերմանիան, Հնդկաստանը, Ֆրանսիան, Ղազախստանը և Ուկրաինան: Այս երկրների ցանկն էլ սերտ աղերսված է ավանդական ու վերջին տարիներին ստվարացած սփյուռքահայ համայնքի գոյության հետ: Բացառությամբ, իհարկե, Հնդկաստանի: Սակայն այդ երկրի քաղաքացիների ներկայությունը մեր երկրում վերջին մեկ-երկու տարում խիստ նկատելի է դառնում:

Պաշտոնապես հայտարարվում է, որ 2019-ին Հնդկաստանի քաղաքացիների մուտքերի քանակը կազմել է մոտ 32.1 հազար: Հետաքրքիր է այն, որ այս երկրի քաղաքացիների մուտք-ելքերի քանակը հակառակ տրամաբանություն ունի: Դիտարկենք այն Ֆրանսիայի օրինակի հետ համեմատելով։ 2019-ին մեր երկիր ժամանել է Ֆրանսիայի 27 038 քաղաքացի, իսկ մեր երկրից մեկնել է 27 005: Այսինքն կարելի է ասել, որ 2020-ի հունվարի 1-ին Հայաստանում առնվազն Ֆրանսիայի 33 քաղաքացի կար: Իսկ Հնդկաստանի դեպքում հակառակ հաշվեկշիռ է` 2019-ի ժամանել է 32 115 քաղաքացի: Սակայն մեկնողների քանակը գերազանցել է ժամանողների թվին` մեկնել է 32 325 մարդ: Այստեղ պնդումը հետևյալը կարող է լինել՝ 2020-ի հունվարի 1-ին մեր երկրում Հնդկաստանի 210 քաղաքացի պակաս կար, քան 2019-ի հունվարի 1-ին:

Սահմանահատումների վիճակագրությունը նաև ներկայացում է, թե կոնկրետ երկրի կոնկրետ քաղաքացին քանի անգամ է նույն տարվա մեջ այցելել մեր երկիր: Այս պարագային հասկանալի է, որ երկու անգամից ավելի այցելությունը գործնական նպատակ ունի: Օրինակ նշվում է, որ Ղազախստանի քաղաքացիների այցերի շրջանակում 6-9 այցերի քանակը 409 է, իսկ 10-ից ավելի այցերի քանակը՝ 165: Այս թվերը հուշում են, որ հաշվառվել են Հայաստանից Ղազախստան ավտոմեքենա փոխադրողները: Նրանք, ովքեր անցած տարի 6-9 կամ 10-ից ավելի անգամ ժամանել են Հայաստան։

2019-ին Թուրքիայի քաղաքացիների 7.029 հազար այց է արձանագրվել: Այդ ցուցանիշով Թուրքիան 25-րդ երկիրն է: Սակայն 10-ից ավելի այցերի քանակով (147) 5-րդն է: Ասել է, թե Թուրքիայի կոնկրետ քաղաքացիներ բիզնես հետաքրքրություն-գործարքներ ունեն մեր երկրում: Իսկ նման հաճախականությամբ 100-ը գերազանցող ցուցանիշ ունեցող երկրների ցանկը հենց 5-ից է բաղկացած` ՌԴ, Իրան, Վրաստան, Ղազախստան և Թուրքիա: Մնացած երկրների պարագային այցելուներին որպես զբոսաշրջիկ հաշվառելն ավելի «օբյեկտիվ» հիմքեր ունի: Սակայն այս պարագային էլ չհաջողվեց այցելողների քանակը մոտեցնել նախօրոք հայտարարված 1․9 մլն զբոսաշրջիկների քանակին։

Արա Գալոյան

Տնտեսական մեկնաբան

Աղբյուրը՝ politeconomy.org