Շարունակելով «Վիկիլիքսի» գաղտնազերծած՝ ԱՄՆ պետդեպի և Հայաստանում ԱՄՆ դեսպանատան՝ 2008 թվականի նախընտրական իրավիճակի շուրջ նամակագրության ուսումնասիրությունը, պարզվում է․

13.02.2008թ ՀՀ-ում ԱՄՆ գործերի ժամանակավոր հավատարմատար Ջոզեֆ Փեննինգթոնը նամակում նշում է, որ թե՛ Լ. Տեր-Պետրոսյանը, թե՛ Ս. Սարգսյանը պատրաստ են մինչև վերջ գնալ այս ընտրությունների դրական արդյունքների համար։ Ոչ ոք պատրաստ չի ընդունել պարտությունը քվեարկության արդյունքում՝ անկախ նրանից, այն կլինի արդար, թե ոչ, երկու կողմերն էլ պատրաստվում են հետընտրական պայքարին։ ԱՄՆ ներկայացուցիչը կանխատեսում է, որ Լ. Տեր-Պետրոսյանը չի կարող փողոց դուրս բերել անհրաժեշտ քանակությամբ վճռական տրամադրված մարդկային զանգված, որը նրան թույլ կտա սպառնալ իշխանության վերահսկողությանը։ Նա կանխատեսում է, որ, ամենայն հավանականությամբ, նվազագույն բռնությամբ բողոքի ակցիաներն արագ ցրվելու են իշխանությունների կողմից, սակայն միանշանակ չի բացառում լուրջ բախումների հավանականությունը։

Հիշեցնենք, որ մինչ այս, այլ նամակագրությունների մեջ ևս նշվում էր, որ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը չունի անհրաժեշտ թվով աջակցություն՝ ընտրություններում հաղթելու համար, բայց չունի նաև բավարար ռեսուրս՝ հանրահավաքային պայքարի համար։ Այժմ էլ նշում է, որ չունի ձայներ, բայց ունի պատրաստակամություն գնալու մինչև վերջ։

Այդ ռեսուրսը հանրահավաքում ատելության քարոզն էր։ Օրինակ, հանրահավաքային ելույթից մեկից Փեննինգթոնն առանձնացրել էր այն դրվագը, որտեղ վերջինս Քոչարյանին մեղադրում է Մեղրին Շուշիի և Լաչինի հետ փոխանակելու պատրաստակամության մեջ։ Փեննինգթոնը նշում է, որ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի նպատակն էր՝ հավաքված հանրությանը ցույց տալ ղարաբաղցիների և հայաստանցիների միջև առկա տարաձայնությունը։ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը փորձում էր ցույց տալ, որ Ռոբերտ Քոչարյանը և Սերժ Սարգսյանը պատրաստ են Հայաստանի տարածքի հաշվին պահպանել տարածքներ իրենց ծննդավայր Արցախում։

Փեննինգթոնը նշում է, որ Լ. Տեր-Պետրոսյանի պլանը հենց ցույցերն են։ Տեր-Պետրոսյանը պատրաստվում է ընտրություններից հետո լցնել փողոցները և հայտարարել, որ ընտրությունները կեղծվել են իշխանությունների կողմից։ Ըստ Փեննինգթոնի՝ Տեր-Պետրոսյանը և նրա կողմնակիցները հույս ունեն հավաքել ցուցարարների կրիտիկական մասսա և վարդերի կամ նարնջագույն հեղափոխությունների նման ապստամբություն բարձրացնել։

Փաստորեն, ընտրությունից մեկ շաբաթ առաջ արդեն ԱՄՆ-ի համար հասկանալի էր, որ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը պատրստվում է խաղալ «ընտրությունները կեղծվել են» թեզի վրա։

Փեննինգթոնը նշում է, որ Տեր-Պետրոսյանի մերձավոր շրջանակներից տեղեկություն են ստացել, որ Ս. Սարգսյանի հաղթանակի պարագայում հենց ընտրությունների օրվա գիշերը ցույցեր կկազմակերպվեն։ Այսինքն, դեսպանատունն արդեն ուներ տեղեկություններ, որ եթե ընտրություններում Լևոն Տեր-Պետրոսյանը չհաղթի, հայտարարելու է, որ կեղծվել են ընտրությունները։ Սցենարը կազմվել էր նախապես։

Փեննինգթոնը նշում է, որ անորոշ տեղեկություն ունեն, ըստ որի ԵԿՄ-ն աջակցելու է Տեր-Պետրոսյանին ընտրությունների ժամանակ և ընտրությունների օրը ու դրան հաջորդող ժամանակաշրջանում դառնալու է նրա հիմնական ուժը։ Նա նշում է, որ դեսպանատան աշխատակիցներից մեկը Լ. Տեր-Պետրոսյանի մտերիմներից մեկի հետ զրույցի ժամանակ իմացել է, որ Մանվել Գրիգորյանն աջակցում է Տեր-Պետրոսյանին և ՊՆ անձնակազմին հայտնել է, որ ԵԿՄ անդամները Հայաստանով մեկ հետևելու են քվեարկության գործընթացին։ ԱՄՆ ներկայացուցիչը հիշեցնում է, որ 1999թ-ին ԵԿՄ-ն արդեն իսկ մեկ անգամ սպառնացել է Քոչարյանի իշխանությանը։ Վերջում ավելացնում է, որ փետրվարի 14-ին դեսպանությունը պատրաստվում է արտակարգ գործողությունների կոմիտեի հանդիպում կազմակերպել՝ քննարկելու համար իրադարձությունների զարգացման սցենարները և գնահատելու դեսպանատան կամ պետքարտուղարության գործողությունները։

Այն, որ ԵԿՄ-ն աջակցում էր Լևոն Տեր-Պետրոսյանին և բացահայտ էր աջակցում՝ խառնվելով քաղաքականությանը, արդեն հայտնի է, բայց այստեղ խոսվում էր նաև այն մասին, որ խառնվում էր գործընթացներին նաև Մանվել Գրիգորյանը, որը ոչ միայն ԵԿՄ նախագահն էր, այլև պաշտպանության գործող փոխնախարար։ Սա բանակը քաղաքականությանը ներքաշելու օրինակ էր։ Բայց նաև իր ներքին կարգով ԱՄՆ-ն կազմակերպում է արտակարգ գործողությունների կոմիտեի հանդիպում, քանի որ չէր բացառում դեպքերի անցանկալի զարգացումները։

Ըստ Վիկիլիքսի այս հրապարակման՝ ԱՄՆ դեպանատան ներկայացուցիչը փաստում է, որ Լ. Տեր-Պետրոսյանի պլանը հենց ցույցերն են, որ նա պատրաստվում է ընտրություններից հետո լցնել փողոցները և հայտարարել, որ ընտրությունները կեղծվել են իշխանությունների կողմից։ Դեսպանատունն ուներ տվյալներ, որ քաղաքական գործընթացների մեջ ներքաշվում էին Պաշտպանության փոխնախարարներ, ԵԿՄ-ն, ինչը սահմանադրական կարգի խախտման իրական վտանգ էր ստեղծում։ Միամտություն կլիներ կարծել, որ Մանվել Գրիգորյանը աջակցությունը խաղաղ կամ ինտելեկտուալ բնույթ էր կրելու, և չէր ներքաշելու զինված ԵԿՄ մյուս անդամներին։

Փաստորեն, դեռ ընտրություններից շաբաթներ առաջ, արդեն ԱՄՆ-ն կանխատռեսել էր Լևոն Տեր-Պետրոսյանի ծրագիրը և նամակագրության մեջ արդեն հայտնում էր այդ մասին։

Աղբյուրը՝ yerevan.today