Երևանի քաղաքապետի մամուլի խոսնակ Հակոբ Կարապետյանը տեղեկություն էր տարածել այն մասին, որ մայրաքաղաքում կտեղադրվի Մարտի 1 զոհերի հիշատակին նվիրված հուշարձան: Այն նախատեսվում է իրականացնել բրոնզե հարթաքանդակի ձևաչափով, որը տեղադրվելու է Զաքյան, Բեյրութի և Գրիգոր Լուսավորիչ փողոցներով պարփակված Մանկական այգում:

Իշխանությունների այս քայլը մտորելու տեղիք է տալիս: Առաջին հերթին պետք է փաստել, որ վարչապետը շարունակում է ինքն իրեն մեկուսացնել հասարակությունից, և եթե իր պաշտոնավարման առաջին փուլում ինքն իրեն կարող էր անվանել «ժողովրդի վարչապետ», ապա գնալով նա է՛լ ավելի ու ավելի մեկուսանալով՝ դառնում է Մարտի 1-ի վարչապետ:

Իրականում ողբերգության վրա քաղաքական գործընթաց և միֆեր ստեղծելը հատուկ է ոչ միայն մեր այսօրվա իշխանություններին, այլ նաև շատ այլ երկրների ղեկավարներին: Որպեսզի հեռու չգնանք, կցանկանայի ձեզ մի քանի ողբերգական դրվագ ներկայացնել ուկրաինական նորագույն պատմությունից:

Ինչպես գիտեք, 2014 թ. փետրվարին այնտեղ հերթական հեղափոխությունը տեղի ունեցավ։ Իշխանությունից հեռացվեց Վիկտոր Յանուկովիչը և արտահերթ ընտրությունների արդյունքում իշխանության եկավ Պյոտր Պորոշենկոն:

Պորոշենկոյի պաշտոնավարման հինգ տարիների ընթացքում իշխանությունների հենասյուներից մեկը հանդիսանում էր հենց Մայդանում 2014 թ. տեղի ունեցած ողբերգությունը, երբ օրը ցերեկով քաղաքի կենտրոնում գնդակահարում էին մարդկանց: Լայն տարածում ստացավ նաև «Երկնային հարյուրյակ» («Небесная сотня») արտահայտությունը: Մայդանում զոհվածների մեջ կար նաև մեկ հայ՝ Սերգեյ Նիգոյանը:

Իշխանությունները՝ Պորոշենկոյի գլխավորությամբ, բազմաթիվ սոցիալական արտոնություններ էին տվել Մայդանում զոհվածների հարազատներին՝ ցմահ կենսաթոշակ, կոմունալ ծառայությունների 75 % զեղչ, զոհվածների երեխաների համար ուսման վարձերի կրճատում կամ զրոյացում և այլն: Ամբողջ երկրով մեկ տեղադրվում էին հուշակոթողներ՝ նվիրված Մայդանի զոհերին: Դպրոցներ էին անվանափոխվում: Մայդանի զոհերը ներկայացվում էին որպես գրեթե սուրբ մարդիկ:

Հակառակ կողմը՝ «Բերկուտի» հատուկ ջոկատայինները ներկայացվում էին որպես ազգի թշնամիներ, և Մայդանում մահացած կամ զոհված սպաների հարազատները ոչ մի լումայի փոխհատուցում չէին ստացել:

Բայց ժամանակն անցավ, հեղափոխական իշխանությունները՝ Պորոշենկոյի գլխավորությամբ, տապալեցին երկրի կառավարումը, և Պորոշենկոն անփառունակ պարտություն կրեց՝ ընտրությունների ժամանակ զիջելով կոմիկին, և դրանից հետո սկսեցին շատ հետաքրքիր տեղեկություններ ի հայտ գալ:

ներկայացնեմ մի քանի փաստ։ «Երկնային հարյուրյակի» կազմում ներառված էր 27-ամյա աղջիկ՝ Օլգա Բուրա անունով, որն Ուկրաինայի Լվովի մարզից էր և Մայդանում օգնում էր խոհանոցային աշխատանքներում: Նա մահացավ 2014 թ. փետրվարին, և դա ներկայացվում էր որպես «Բերկուտի» զոհ, սակայն իրավապահ մարմինների կողմից իրականացված հետաքննությունը պարզել էր, որ Օլգա Բուրան խոհանոցում աշխատելու ժամանակ իր մատը կտրել էր պահածոյի տուփի կափարիչով, մատը թարախակալել էր և երկար ժամանակ Օլգային ոչ մի օգնություն չէին տրամադրել:

Երբ որ թարախը շատացել էր և որոշում էր կայացվել հենց Մայդանում տեղի բժիշկների կողմից թարախազերծել այն, Օլգային նախօրոք լեդոկայինի ներարկում են արել, սակայն բացի նրանից, որ նա աջակցում էր Մայդանին, նա նաև ուներ մի շարք հիվանդություններ և ալերգիաներ: Արդյունքում պարզվեց, որ ուներ նաև ալերգիա լեդոկայինից: Եւ Մայդանում գործող բժշկի կողմից ներարկման արդյունքում մահացավ: Մահից հետո Օլգային ներկայացնում էին որպես «Բերկուտի» գործողություններից մահացած անձ, և նա հետմահու ստացավ Ուկրաինայի Հերոսի կոչում:

Մեկ ուրիշ պատմություն: «Երկնային հարյուրյակի» մեջ ներգրավված է նաև մեկ այլ անձ, ով հարբած լինելով՝ մահացել էր կռվի ժամանակ Ուկրաինայի մայրաքաղաքի ինտերնետ-սրճարաններից մեկում: Այդ երիտասարդին սպանել էր ծեծկռտուքի մասնակիցներից մեկը, բայց այս մարդը նույնպես Ուկրաինայի հերոս է: Պորոշենկոն գնաց, և այս բոլոր տեղեկությունները սկսեցին ջրի երես դուրս գալ: Եւ այսօր արդեն իսկ Ուկրաինայում խոսում են այն մասին, որ «Երկնային հարյուրյակի» մեջ կան շատ մարդիկ, ովքեր, մեղմ ասած, ոչ մի կապ չունեն Մայդանում տեղի ունեցած ողբերգության հետ և մահացել են Կիևից հարյուրավոր կիլոմետրեր հեռու: Բայց քանի որ կար քաղաքական պահանջ՝ ստեղծել միֆ և այդ միֆի միջոցով արդարացնել ամեն ինչ՝ կոռուպցիա, պատերազմ, հանցագործություններ, առևանգումներ, սեփականության վերաբաշխում, կատարվեց այն, ինչ կատարվեց:

Մարտի 1-ը մեր նորագույն պատմության ամենաամոթալի և ողբերգական էջերից մեկն է, և մենք վաղ թե ուշ պետք է ինքներս մեր առաջ պատասխան տանք, թե մեր պետության մեջ ինչն էր սխալ աշխատում, որ նման դեպք առհասարակ կարող էր տեղի ունենալ: Մենք պետք է հասկանանք, թե պատմական որ շրջանը կամ որ իրադարձությունը հնարավոր դարձրեց Մարտի 1 երևույթը: Իմ խորին համոզմամբ՝ Մարտի 1-ի արմատները 1990-ականներում են գտնվում, բայց այս խնդիրն ամբողջովին իսկապես բացահայտելու համար մենք նոր իշխանություն պետք է ունենանք, որը կաշկանդված չի լինելու իր անցյալով և իր մոլուցքով՝ սրբագրել պատմությունը և սրբագրել սեփական մեղքերը:

Նաև մեկ հարց ունեմ: Այսօրվա քաղաքական համակարգի և քաղաքական վերնախավի ո՞ր ներկայացուցիչն ունի բարոյական իրավունք բացել այդ հուշարձանը: Արդյոք այդ իրավունքն ունի՞ անել մի մարդ, ով այդ իրադարձությունների ժամանակ կոչ էր անում բարիկադներ կառուցել և ազատել քաղաքը «ղարաբաղցի տականքներից»: Իրավունք ունի՞ նա, ով մարդկանց ուղղորդում էր կրակի բերան, իսկ ինքը փախավ, երբ տեսավ, որ պլանը չի իրագործվում։

Բենիամին Մաթևոսյան

Քաղաքական մեկնաբան

Աղբյուրը՝ politeconomy.org