Վազգեն Սարգսյանի 60–ամյակը մի տեսակ աննկատ անցավ։ Թեև պետական հանձնաժողով էր ստեղծվել, սակայն անձամբ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը փորձեց դիստանցիա պահել Վազգենից։

Պատճառը, թերևս, այն է, որ Նիկոլ Փաշինյանը 1996–ին քննադատել է Լևոն Տեր–Պետրոսյանին ու ընտրակեղծիքները և, բնականաբար, այն ժամանակ բացասական գնահատել Վազգեն Սարգսյանի դերակատարումը։ Հետո Փաշինյանը դարձավ լևոնական ու, բնականաբար, չէր կարող դրական գնահատել 1998–ի իշխանափոխության ժամանակ Վազգեն Սարգսյանի ունեցած դերակատարումը։

Փաշինյանը հիմա փորձում է տարանջատվել և՛ 1996–ից, և՛ 1998–ից, բայց մյուս կողմից էլ չէր կարող Վազգեն Սարգսյանի 60–ամյակին այս կամ այն կերպ չանդրադառնալ։ Արդյունքում՝ ստեղծվեց 60–ամյակի միջոցառումների կառավարական հանձնաժողով, բայց Փաշինյանն անձամբ պասիվ մնաց։

Փաշինյանը պասիվացավ Վազգեն Սարգսյանի հարցում, բայց փոխարենն ակտիվացել են այնպիսի հնամաշ գործիչներ, ինչպիսիք են Վահան Շիրխանյանը, Անդրանիկ Քոչարյանը և Գագիկ Ջհանգիրյանը։ Սրանցից յուրաքանչյուրի համար «լացում է» քրեական օրենսգիրքը, ընդ որում՝ բազմաթիվ դրվագներով, բայց ժանրի կանոնների համաձայն՝ գողն առաջինն է գոռում՝ «Բռնե՛ք գողին»։ Գոռում են ու անբարոյականի պես շահարկում Վազգենի անունը։

Հակասական Վազգենը

Ի՞նչ դերակատարում է ունեցել Վազգեն Սարգսյանը մեր նորագույն պատմության մեջ։ Նրա մասին կարծիքները ծայրահեղ են։ Ծայրահեղ վատից մինչև ծայրահեղ լավ։ Բոլոր վառ դեմքերի հետ կապված միշտ էլ այդպես է լինում։

Եթե կողմ ու դեմ կարծիքները դնենք կշեռքի նժարներին, ապա վերջնարդյունքում Վազգեն Սարգսյանը դրական դուրս կգա, քանզի ուներ ազգային ու պետական մտածելակերպ, ու հենց այդ մտածելակերպը նրան բերեց սխալի ուղղման, հնի էջը փակելուն և նոր էջ բացելուն։

Վազգենի շուրջ միշտ էլ էմոցիոնալ բարձր ֆոն է եղել։ Նրա շուրջ էմոցիա կար մահապարտների ժամանակ, Երասխի կռիվների ժամանակ, պատերազմի տարիներին, դրանից հետո։

Ներքաղաքական կյանք Վազգեն Սարգսյանն ակտիվորեն ներգրավվեց 1996–ի նախագահական ընտրությունների ժամանակ։ Ընտրություններն այդ կեղծվել էին։ Կեղծվել էին ամենակոպիտ ձևով։

Հետընտրական ընդվզման փուլում Վ. Սարգսյանը հայտարարեց, որ եթե ընդդիմությունն անգամ 100 տոկոս ձայն հավաքեր, ապա ուժայինները նրան չէին ենթարկվելու, այսինքն՝ իշխանությունը չէին տալու։

Հետագայում, սակայն, Վազգեն Սարգսյանն ընդունեց, որ սխալվել է և իր սխալն ուղղեց 1998–ին՝ նպաստելով Լևոն Տեր–Պետրոսյանին իշխանությունից հեռացնելուն, տեր կանգնելով Արցախի հաղթանակներին ու իր հռետորաբանության մեջ ներառելով 1996–ի ընտրությունները փաստացի հաղթած Վազգեն Մանուկյանի քարոզած ազգային–ժողովրդավարական գաղափարները։

Վազգենը սխալվեց 1996–ին՝ նպաստելով Տեր–Պետրոսյանի իշխանության պահպանմանը և ուղղեց իր սխալը՝ 1998–ին հեռացնելով նույն Տեր–Պետրոսյանին իշխանությունից։

1998–ի իշխանափոխությունը 1996–ի նախագահական ընտրությունների կեղծման հետևանք էր։ 1996–ի հետևանք էր նաև 1999–ի հոկտեմբերի 27–ին տեղի ունեցած ահաբեկչությունը։ Այս բոլոր տարեթվերին գլխավոր հերոսներից մեկը Վազգեն Սարգսյանն էր։ Թերևս ամենաընդգծված գույներով հերոսը։ Ցավոք, վերջում զոհի կարգավիճակում։

Վազգենի ուղղությամբ շարունակում են կրակել

Թեև տերպետրոսյանականներն իրենց հրապարակային կոդերում Վազգեն Սարգսյանին դրական են ներկայացնում, սակայն դա փարիսեցիություն է և կեղծիք։ Լևոն Տեր–Պետրոսյանը չի կարող դրական վերաբերվել մեկին, ով իրեն դուրս է շպրտել իշխանությունից՝ Արցախի հարցում տխրահռչակ տարբերակին կողմ լինելու համար։ Ավելին՝ Վազգեն Սարգսյանին որևէ մեկն այնպես չի ատում, որքան Լևոն Տեր–Պետրոսյանը, բայց Լևոնենք ձև են տալիս, թե, իբր, Վազգենի դարդն են լացում։

Կան դեպքեր, երբ քաղաքականությունն անբարոյականություն է դառնում, ու Վազգենին ատողները դառնում են նրա համար կոկորդիլոսի արցունքներ թափողներ՝ նեղ քաղաքական հաշվարկներից, «աբիժնիկությունից» կամ ճղճիմ շահերից ելնելով։

Վազգենի դեմ ահաբեկչությունը այս օրերին շարունակվում է։ Շարունակվում է «Իմ քայլում» հայտնված ՀՀՇ–ական թևի կամ այդ դաշինքին քսմսվելու փորձ անող մի քանի օդիոզ դեմքերի միջոցով։ Անդրանիկ Քոչարյան, Վահան Շիրխանյան, Գագիկ Ջհանգիրյան. սրանք այն մարդիկ են, ովքեր այսօր մեյդան են ընկել ու սպանված Վազգեն Սարգսյանի անունը շահարկելով՝ փորձում են քաղաքական հարցեր լուծել։

Սրանք չեն էլ հասկանում կամ չեն ուզում հասկանալ, որ իրենց պահվածքով քաղաքական դիակապտությամբ են զբաղվում՝ վնաս հասցնելով Վազգենի անվանը։ Սրանք, որ Վազգենին ուրացան ու ծախվեցին, սրանք, որ Վազգենի ստվերի տակ քաղաքական պորտաբուծություն են արել, հիմա դարձել են օրինականություն և իրավունք քարոզողներ, այն էլ՝ նախկին բարքերը մերժած իշխանափոխությունից հետո։

«Իմ քայլին» կցված լևոնական թևը փորձում է մանիպուլացնել Նիկոլ Փաշինյանին, օգտագործել նրան ու խաղալ լրիվ այլ դաշտում։ Սրանք երևի զգում են, որ գալու է 1995–ի (Գագիկ Ջհանգիրյանի ականջը կանչի) և հատկապես 1996–ի ընտրակեղծիքների համար պատասխան տալու ժամանակը։ Զգում են ու դիմում հուսահատ քայլերի՝ բացահայտելով ՀՀ 1–ին նախագահի ներքին վախերն ու սարսափները։

Սրանք առևտուր էին անում սպանված Վազգեն Սարգսյանի՝ դեռևս չսառած դիակի առկայությամբ։ Հիմա էլ են նույնն անում արդեն Վազգենի մահվանից 20 տարի անց ու նրա 60–ամյակի օրերին։ Ու մինչև արմատին, այսինքն՝ 1995–1996–ին անդրադարձ չլինի, քաղաքական դաշտի առողջացման մասին ոչ մի խոսք լինել չի կարող։ Մինչև 1996–ի գարշահոտությունը չմաքրենք, նոր Հայաստան չի լինի։

Կորյուն Մանուկյան