Je Suis Vardan Petrosyan Հարգելի Վարդան Պետրոսյան, հարգում ենք ձեր արվեստը, ձեր անձը, որ մտահոգ Հայաստանով, ժողովրդով, ձեր արվեստի միջոցով տարիներ քննադատել եք երկրի իշխանությանը, երկրում տիրող թալանի, կոռուպցիայի և այլ արատավոր երևույթների մասին: Դիտել եմ ձեր ներկայացումները, խորհել և գնացել տուն «ձեռնունայն»–ո՞րն է ելքը, ի՞նչ եք առաջարկում, ինչպե՞ս դուրս գալ այս վիճակից: Ինչպե՞ս մոտենանք զարգացած երկրներին, աճենք տնտեսապես: Հայրս ասում էր՝ ամենահեշտ բանը խորհուրդ տալն է: Ես ավելացնեմ՝ առավել հեշտ է քննադատելը ու միայն: Ձեր արվեստում ես ելք չեմ տեսել:

Ամուլսարը, որի մասին խոսեցիք, այդ ելքերից մեկն է՝ երկրի զարգացման լայն հեռանկարների առումով: Հանքարդունաբերությունն ընդհանրապես: Խոսեցիք՝ չլինելով մասնագետ, չունենալով որևէ կոնկրետ փաստ, ծանրակշիռ հիմնավորում ռիսկի կամ վտանգի մասին, անտեղյակ լինելով այն ամենին, ինչ Ամուլսարն արդեն ներդրել է–ֆինանսական հոսքեր, բնապահպանական բարձր նշաձողեր, մարդու իրավունքների պաշտպանություն, առողջության, անվտանգության պահպանում:

Ցավոք, սփյուռքահայերից շատերի համար Հայաստանը Երևանն է, կենտրոնում գնված տունը, Մաշտոցի պողոտայի սրճարաններում հաճելի ժամանցը, ներկայացումները, Մարիոտ հյուրանոցը, ռեստորաններում համեղ ընթրիքները…սա ցավալի ճշմարտություն է: Կտրված իրականությունից, գալիս են ժամանակ առ ժամանակ, ներկայացում տալիս, ծափեր, ծաղիկներ, գովեստի խոսքեր և այսքանը: Հետո, հանկարծ, ընտրողական սկզբունքով, միանում են ֆինանսավորված ու կազմակերպված սև PR-ին մի Ծրագրի դեմ, որի մասին գաղափար չունեն. այս դեպքում՝ Ամուլսարի, առանց տառ ասելու, օրինակ՝ գործող հանքերի մասին–Ալավերդի, Քաջարան…

Ինչո՞ւ, հանուն արդարության և հավասարության, չխոսեցիք այդ հանքերի մասին: Որտեղի՞ց է գալիս ձեր այս խտրական վերաբերմունքը: Չի կարելի վայ բնապահպանների վճարված օրակարգի մասը դառնալ, չի կարելի նման անհիմն, ընդհանուր բաներ ասել օրինակելի ներդրման մասին, որը պիտի մեծապես զարգացնի ձեր սիրած Հայաստանը, չի կարելի պոպուլիստական հոսանքի տակ ընկնել և օդի մեջ խոսել խիստ մասնագիտական ու երկրի զարգացման կարևորագույն ոլորտից: Եթե հարցեր ունեք, մտահոգություն, խնդրեմ, համեցեք, հանդիպեք Ծրագրի մասնագետներին, լսեք նաև նրանց կարծիքը:

Եթե Ամուլսարը վնաս է բնությանը, մարդկանց, կան հաստատված և անկառավարելի ռիսկեր, այն չի աշխատի: Սակայն դա այդպես չէ, և սա հաստատող բազմահատոր ապացույցներ կան, որ գրվել են աշխարհի և տեղի լավագույն փորձագետների կողմից–ինչո՞ւ եք նրանց արվածը այդքան հեշտ թերագնահատում: Որքանո՞վ է սա էթիկապես ճիշտ: Իսկ գուցե խոսեք այն նույն կոռուպցիայի և այս սև քարոզարշավի, նրա ֆինանսավորողների մասին, որ թիրախել են հենց այս Ծրագիրը: Խոսեք այն մասին, որ երկրում օրենքն աշխատի ու մենք զարգանանք ի վերջո–սրանք համահունչ են ձեր թեմաներին:

Մտահո՞գ եք-կոնկրետ գործ արեք: Ձեր նման քանի՞ արտիստներ են եկել և իրենց գործով դրական փոփոխություն բերել՝ համերգներից կամ ներկայացումներից բացի: Երաժշտական կամ արվեստի դպրոցների աջակցել, դասավանդել, զարգացնել արվեստը…չգիտեմ: Իսկ գուցե ներկայացումներ տաք նաև գյուղերում, հեռավոր, մոտիկ, սահմանամերձ–տեսնեք նրանց ապրուստը, վարկերի տակ կքված հողագործներին, և հետո հեռվից խորհուրդ տաք, թե ինչպես պիտի երկիրը զարգանա, որ սեկտորի հաշվին, և ինչպես տնտեսապես մի քիչ մոտենա այն երկրին, որտեղ ապրում եք դուք:

Իսկ Ամուլսարի դեմ խոսելուց առաջ տեղացիների կարծիքը լսե՞լ եք, խոսե՞լ եք գնդեվազցիների, գորայքցիների, սարավանցիների, նույն ջերմուկցիների հետ–ոչ ընտրողական/սելեկտիվ ու հանքին և զարմանալիորեն միայն Ամուլսարին դեմ մարդկանց, ում հետ նկարվում եք ՖԲ-ում, այն վայ ու երկիրը քանդող, իրենց բնապահպան ներկայացնող մարդկանց հետ, որոնք լռում են վնաս տվող այլ հանքերի մասին: Խոսեք առողջ բանականությամբ և իրենց քրտինքով իրենց ապրող մարդկանց հետ: Նրանք ձեզ կասեն այն, ինչ տեսել են՝ աշխատելով Լիդիանի հետ–անվտանգության բարձր ստանդարտների պահպանում, մասնագիտական աճ, ռիսկերի մոնիտորինգ և կառավարում…սա ձեզ կասեն անաչառ տեղացիները, որոնք իրենց աշխատանքում սրա ականատեսն են եղել և հենց իրենք էլ ստուգել են ջուրը, օդը, հողը: Գուցե իրե՞նց հարցնեք, իրենք ինչ են ուզում, ինչպես են ուզում ապրել, չէ որ իրենք էլ են այս երկրի տերը և ձեզանից ոչ պակաս մտահոգ իրենց հողի ու ջրի մասին:

Հայաստանը պիտի տնտեսապես զարգանա ու ամրանա, որ ունենա ուժեղ բանակ, տնտեսություն, զարգացած գյուղեր, որ մարդիկ իրենց կյանքն այստեղ բարելավեն և երջանիկ լինեն իրենց հողի վրա……անվտանգ հանքարդյունաբերությունը աշխարհում այս ամենը ապահովող ոլորտներից է: Ու Ամուլսարն այս ոլորտի լավագույնն է Հայաստանում:

Դուք ապրում եք Ֆրանսիայում՝ հարուստ, զարգացած երկիր–Եվրոպայում կան բազմաթիվ հանքեր և, փառք աստծո, մարդիկ ապրում են, ստեղծագործում, ինչպես դուք: Այսինքն այնտեղ դա ընդունելի է, դուք և այլ արտիստներ, որ ապրում եք Եվրոպայում, ԱՄՆ-ում, Կանադայում, օգտվում եք նույն հանքարդյունաբերության բարիքներից, այնտեղ դա ընդունում եք: Իսկ Հայաստանում դա պետք չէ՞ - ինչո՞ւ:

Այդ մենք ենք մտահոգ մեր երկրի, նրա բնության, մարդկանց և ամեն մի թփի ու կենդանու մասին: Մենք ապրում և աշխատում ենք Հայաստանում, մեր ամենօրյա գործով ներդնում բնապահպանական ու սոցիալական ստանդարտներ, որը գործում է աշխարհի լավագույն հանքերում, ներառյալ՝ Եվրոպայում:

Խոսում եք Ամուլսարի դեմ-իսկ տեղյա՞կ եք, որ Ֆրանսիայում, որտեղ ապրում եք, կան և եղել են հանքեր. օրինակ, 2015թ. եղել են 495 գործող հանքեր, 58 ատոմային ռեակտորներ՝ 63.1 GW հզորությամբ: Քանի՞ անգամ եք հանրային և սոցցանցերում խոսել այդ հանքերի կամ ատոմակայանների դեմ: Եվ եթե խոսել եք, ինչ է եղել երկրի ղեկավարության դիրքորոշումը: Եթե հղում եք հանրային կարծիքին, ասեմ հետևյալը՝ վերջերս Հայաստանի բոլոր մարզերում իրականացված անկախ հարցման ժամանակ, որքան էլ որ այս սև ակցիան կազմակերպողները ջանք և փող չեն խնայում, հարցվողների ավելի քան 50%-ը կողմ էր, որ հանքն աշխատի: Դեմ է 28%-ը: Եվ երկրորդը՝ ի՞նչ է հանրային կարծիքը առանց ուսումնասիրության, առանց թվերի...ինչպես Չերչիլն էր ասել ժամանակին. «Չկա հանրային կարծիք, կա հրապարակված կարծիք»:

Գալով Ամուլսարին, տեղյա՞կ եք, որ Ջերմուկում սովետի ժամանակ կար 9-10,000 բնակչություն, իսկ հիմա՝ 3-3.500: Լավ կյանքից չէ, որ մարդիկ արտագաղթում են: Տեղյա՞կ եք, որ սարում ոսկին չի մնալու, այն հանվելու է–Լիդիանը չլինի, կլինի մեկ այլ ընկերություն, ոչ անպայմանորեն միջազգային ստանդարտներով, տարեկան մի քանի անգամ աուդիտներով ու խստագույն զննումներով, ոչ անպայմանորեն թափանցիկ, ոչ այնքան միտված համայնքների զարգացմանը կամ ականջալուր նրանց հոգսերին: Հասկանում եք հարկավ նրանց և նոր մշակույթ բերող այս Ընկերության տարբերությունը:

Ու դարձյալ գանք ելքին. իսկ ի՞նչ եք առաջարկում–ագրարային երկի՞ր մնանք, գյուղերում շարունակեն թրիքո՞վ տաքանալ երեխաները, տղամարդիկ Ռուսաստաններո՞ւմ ապրուստ գտնեն, թե հույսներս դնենք դրսից եկող օգնության վրա կամ սերնդե սերունդ կքանք պետական վարկերի ու պարտքերի տակ: Դուք և այլ արտիստներ էլ գաք, ներկայացումներ տաք, շարունակեք ձեր սուր քննադատությունը, ճաշակեք Հայաստանի «տուրիստական» վայելքները և այդքանը…

Օրինակելի հանքը ունի մուլտիպլիկացիոն էֆեկտ՝ աշխատատեղեր, տեղի բիզնեսների զարգացում, կարողությունների հզորացում, ֆինանսական հոսքեր, հյուրանոցների, տների վարձականություն, կյանքի ստանդարտների բարձրացում…դրական փոփոխություն/change, զարգացում և մի քայլ առաջ՝ դեպի զարգացած աշխարհ, որտեղ ապրում եք դուք: Իսկ օդի մեջ խոսելով՝ երկիրը չես զարգացնի…դատեք ինքներդ:

Նարա Ղազարի ֆեյսբուքյան էջից