«7օր»-ը հյուրընկալել է ՀՀ ԱԺ ՀՀԿ պատգամավոր Հովհաննես Սահակյանին և «Ժառանգություն» խմբակցության անդամ Արմեն Մարտիրոսյանին։

-Նախ մի պարզաբանում կուզենայի ստանալ։ Գագիկ Բեգլարյանի հետ տեղի ունեցած միջադեպը ձեզ համար մինչև վերջ հասկանալի և պա՞րզ է։

Հովհաննես Սահակյան-Իհարկե, հասկանալի և պարզ է։ Նախ ես կցանկանայի մեր և' քաղաքական կյանքում, և' հասարակության մեջ տեղի ունեցող իրադարձությունները նաև երբեմն ընդունել այնպես, ոնց որ կան։ Վերանանք անձերից և հաշվի առնենք նաև, որ Գագիկ Բեգլարյանը իմ կուսակից ընկերն  է և շարունակում է մնալ որպես կուսակից ընկեր: Վերանանք անձերից։ Կար արարք, որը հասարակությունը պարսավանքի ենթարկեց, չընդունեց, և կար համապատասխան արձագանք ու պատասխան։ Չեմ կարծում, որ այստեղ անհասկանալի որևէ բան կար։

Արմեն Մարտիրոսյան-Համաձայն եմ իմ գործընկերոջ հետ, որ պարզ և հասկանալի է։ Բայց իմ մտածելը այլ ուղղությամբ է ընթանում: Ես կարծում եմ, որ խնդիր կար երևի Գագիկ Բեգլարյանից ազատվելու, և սա ընդամենը առիթ էր, որովհետև մինչ այդ էլ առավել աղմկահարույց, կարծես թե, լուրեր են եղել մամուլում՝ կապված Գագիկ Բեգլարյանի հետ: Դա դպրոցահասակ երեխայի ծեծելու մասին լուրերն էին, որը, ըստ էության, ավելի իր մեջ պարսավանք է պարունակում, քան այս է, քանի որ տվյալ դեպքում անչափահասի մասին էր խոսքը և ոչ թե հասուն տղամարդու: Բայց պատիժ չկրեց։ Եվ այսօր էլ ԴԱՀԿ ղեկավարը, որի մասին ևս մամուլում մեծածավալ ինֆորմացիա է եղել, որ իր աշխատակիցներից մեկին է ծեծել, մինչև այժմ անպատիժ է, այն դեպքում, երբ որ արդարադատության նախարարը դրա փոխարեն պատժվեց։ Այսինքն սա ինձ բերում է մի համոզման' որ խնդիր կար Գագիկ Բեգլարյանից ազատվելու: Եվ կարծում եմ, որ ամբողջ տրամաբանությունը միտված էր նրան, որ Սերժ Սարգսյանը և Հանրապետական կուսակցությունը պատրաստվում են 2012թ. և 2013թ. ընտրություններին, և այս բոլոր կադրային փոփոխությունները, նաև Գագիկ Բեգլարյանի հետ կապված, հենց այդ շրջանակում են կատարվել։

Հ. Ս.-Վերջերս նաև տեղի ունեցավ Հանրապետական կուսակցության 20-ամյակը, և այնտեղ բավականին լայնածավալ ելույթ ունեցավ հանրության առաջ Հանրապետական կուսակցության նախագահ Սերժ Սարգսյանը: Նաև մի փոքր ուղղակի մեջ բերեմ, որ Հանրապետական կուսակցությունը ոչ մեկի համար վատ արարքների առումով չի կարող լինել հովանի։ Սա նաև այդ շարքից էր, այսպես ասած' ոչ թե այդ շարքից էր, այլ նաև այդ խոսքերի ապացույցն էր, և Հանրապետականը երբևէ իր որևէ անդամից ազատվելու, կամ նման ձևով, որով դուք եք որակում նաև տեքստերի մեջ, խնդիր չունի։ Եվ եթե նման խնդիր ունենար ազատվելու, ապա Գագիկ Բեգլարյանն այսօր զբաղեցնում է գործադիր մարմնի անդամի պաշտոն, որը կուսակցության առումով բարձրադիր ղեկավար պաշտոններից մեկն է։ Կուսակցությունից դուրս չի եկել, շարունակում է մնալ մեր հետ, թիմի խաղի կանոններով նաև հետագա ընտրություններում կտեսնեք Գագիկ Բեգլարյանի կատարած աշխատանքը։

Ա. Մ.-Ես այնուամենայնիվ կարծում եմ, որ, ես սա ոչ թե ասում եմ, որ լավ էր կամ վատ էր, այլ արարքը... Քաղաքական գործընթացի շրջանակներում ամբողջովին տրամաբանական կապ կա, որովհետև կարծես թե Սերժ Սարգսյանը փորձում է ազատվել այսպես կոչված «մականունավոր» շրջապատից, գոնե հրապարակային առումով քաղաքականության մեջ պաշտոնական դիրք զբաղեցնելու առումով, կարծեք թե փորձում է առավել այնպիսի կադրերի առաջ բերել, առաջ շարժել, որոնք ըստ էության կարծեք թե կրիմինալ կապերի մեջ, այսպես ասած, որևէ ձևով արտահայտված չեն, և նույնիսկ որոշակի առումով կարելի է ասել' տեխնիկական պաշտոնյաներ են։ Եվ, իհարկե, այս քաղաքականությունը, որը իշխանությունները վարում են, շարունակվելու է, բայց արդեն շարունակվելու է ավելի, այսպես ասեմ, քաղաքակիրթ դեմքերի միջոցով։

-2011թ. լինելու է նախընտրական տարի, և ընտրություններում լինելու է ոչ միայն Հանրապետական կուսակցությունը, այլ նաև մնացած քաղաքական ուժերը։ Այս տրամաբանության մեջ ինչպե՞ս եք գնահատում Ընտրական օրենսգիրքը և դրանում նախատեսված փոփոխությունները։

Հ. Ս.-Նախ, Ընտրական օրենսգիրքը' որպես փաստաթուղթ։ Ընտրական գործընթացը բաժանենք երկու մասի: Ես մշտապես ասել եմ. ես կարող եմ ընդամենը մեկ-երկու սկզբունք ավելացնել՝ նախ ունենալ օրենք, որը թույլ չտա այդ սողանցքները, այսինքն կանոնակարգի այդ հասարակական հարաբերությունները, և թույլ չտալ, որ օրենքի տառի որևէ բացթողման արդյունքում ունենանք ոչ արդյունավետ, ոչ ժողովրդական ընտրություններ։ Միևնույն ժամանակ ուղիղ համեմատական է կատարյալ օրենքին հասարակական կամքը, քաղաքական կամքը, որպեսզի ունենանք ազատ, արդար, թափանցիկ, բոլորի համար ընկալելի և հասանելի ընտրություն։ Օրենսդրական նախաձեռնությունը, որը ցուցաբերել է կոալիցիան' Ընտրական օրենսգրքի բարեփոխված, նոր տարբերակը, որը պետք է դրվի շրջանառության, անցել է լայն քննարկման փուլ՝ հասարակական կառույցների հետ, նաև վերջերս միջազգային կազմակերպությունների հետ կազմակերպվել էր նախագծի քննարկումը, և կոալիցիոն սկզբունքով հավանաբար արդեն 2011թ. կներկայացվեն Ազգային ժողովի դատին, հետո նոր կանցնի որոշակի քննարկման փուլ' կանոնակարգով նախատեսված, այնուհետև կընդունվի։ Այստեղ խնդիրը... Ես կուզենայի մի փոքր նաև անդրադարձ կատարել մեր քաղաքական կամքին և հասարակական կամքին. անշուշտ, պետք էր նաև հղում կատարել մեր կուսակցության և երկրի նախագահի խոսքերին, որ անշուշտ ամենամեծ պատասխանատվությունը նաև կրում է հանրապետական կուսակցությունը, որը իշխանության հիմնական կրողն է, մենք սա չենք բացառում։ Կա նաև հակառակ կողմը, այսինքն' և' հասարակությունը, և' մեր ընդդիմադիրները որ ամեն գնով արվածը չսևացնեն: Այսինքն ստեղծեն մի քաղաքական կամք, ստեղծեն մի մթնոլորտ հասարակական կամքի դրսևորման, և գնանք ընտրությունների։ Այսինքն, դեռ ընտրությունները մենք ամեն գնով չսևացնենք և չասենք, որ գիտե՞ք ինչ' այդ գալիք երկու համապետական ընտրությունները պետք է ամպայման կեղծվեն, և արդեն իսկ կեղծված են, և այլն, և այլն։ Եկեք մեկ անգամ տեր կանգնենք մեր այդ և' կուսակցական, և' քաղաքական, և' դրսի, և' ներսի շահերին, և մեր ժողովրդին տանենք ազատ, արդար ընտրությունների։ Ես այսօր կարող եմ վստահ ասել, որ Հանրապետական կուսակցությունը' որպես իշխող քաղաքական ուժ, քաղաքական այս կյանքում և դաշտում պատրաստ է բազմիցս հայտարարել է, հատկապես վերջին ժամանակներս, որ գալիք համապետական երկու ընտրությունները անցկացնի ժողովրդավարական բոլոր կանոններին և սկզբունքներին համահունչ։ Այստեղ շատ կարևոր է նաև մի փոքր անդրադարձ կատարել իշխանության մեջ գտնվող որոշակի պատեհապաշտների, ովքեր կարող են նաև իրենց փոքրիկ քայլով արջի ծառայություններ մատուցել հենց իշխանությանը։

-Ուրեմն չե՞ք բացառում։

Հ. Ս.-Ոչ թե չեմ բացառում, նախկինի օրինակներից եմ վերցնում։

Ա. Մ.-Որևէ մեկը երբևէ չի կարող բացառել։

Հ. Ս.-Իհարկե' չի կարող, որովհետև, մասնավոր օրինակ վերցնեմ. Լա'վ, ենթադրենք'մի փոքրիկ համայնք: Ես մշտապես այս օրինակը բերում եմ, որովհետև ես նաև ղեկավարում եմ Հանրապետական կուսակցության Սպիտակի շրջանային խորհուրդը, որտեղ կա 20 գյուղ, և մի փոքրիկ գյուղ, որտեղ ընդամենը մասնակցում է 300-350 ձայն։ Այդ գյուղապետը, որպեսզի և իշխանությունը՝ հանձինս ինձ, մարզպետի, ղեկավարության, տեսնի' ինչքան նվիրված է ինքը, անձնվեր է և այլն, և այլն, կարող է ընդդիմության առջև մի դուռ փակել, այսինքն այդ նույն ընտրաքարոզարշավի պաստառները փակցնելու տեղ չհատկացնել, կամ քաշքշուկ սարքել, դրանով իսկ խանգարել ընտրական  բնականոն գործընթացներին, որը ես համարում եմ անընդունելի։ Ա'յ, նման երևույթները, նաև դաստիարակչական, գիտեք, որ որոշակի առումով, ընտրական պրոցեսների ընկալման առումով նաև գյուղերում մենք պետք է կատարենք բացատրական աշխատանքներ, ա'յ, այս գործում մենք պետք է ընդդիմության հետ ընդհանուր կցվենք աշխատանքի և իրականացնենք բարեփոխումներ։

Ա. Մ.-Իհարկե, ամբողջովին համաձայն եմ, որ կարող են արջի ծառայություններ մատուցել, բայց ցավը կայանում է նրանում, որ այդ խոշորածավալ արջի ծառայություն մատուցողները չեն պատժվում այդպես էլ։ Պարոն Սահակյանը թող մեզ չհամոզի, որովհետև ես իմ մաշկի վրա եմ դա զգացել, և բնականաբար' իմ հետ կատարվածը արդեն ակնառու է ինձ համար, և որևէ մեկը ինձ չի կարող հակառակն ապացուցել։ Ամբողջովին նաև համաձայն եմ այն մտքի հետ, որ ընտրական օրենսգիրքը հարցի մի կողմն է, քաղաքական կամքը՝ մյուս կողմը։ Որովհետև որքան էլ իդեալական լինի Ընտրական օրենսգիրքը, քաղաքական կամքի բացակայության պայմաններում, իհարկե, դա չի կարող աշխատել։ Երբեմն ես, այսպես ասած, այսպիսի համեմատություն եմ անում. եթե Ընտրական օրենսգրքին փոխարինում է քրեական օրենսգիրքը, այսինքն' բռնությունները, չնշումները, լցոնումները և այլ տարբեր ընտրակեղծիքներ, ընտրակաշառք, այդ դեպքում ընտրական պրոցեսը չի կարող տեղի ունենալ, և ընտրական օրենսգիրքը չի կարող աշխատել, որքան էլ դա կատարյալ լինի։ Բայց Ընտրական օրենսգրքի առավել կատարյալ լինելու ցանկությունն ինչում է կայանում. մենք ունենք քաղաքացիներ, վստահված անձինք, հանձնաժողովի անդամներ, որոնք փորձում են տեղամասում պայքարել իսկապես արդար ընտրությունների համար։ Եվ եթե իրենք ունեն այդ գործիքները, նրանք կարող են մինչև ընտրական օրենսգրքի արդեն աշխատելը, այսինքն մինչև բռնությունները, կարող են մինչև վերջ պայքարել, հնարավորություն ունենալ, լծակներ ունենալ, գործիքներ ունենալ, որպեսզի իրենց պայքարը տանեն մինչև վերջ։ Սա է կարևոր՝ մենք փորձում ենք ընտրական պրոցեսը որոշակի շրջանակներում գոնե վերահսկելի դարձնել։ Բայց միանշանակ է՝ եթե չեղավ քաղաքական կամք, եթե իսկապես որոշեցին, որ պիտի բռնություններ կիրառեն, արդեն ցանկացած ընտրական օրենսգիրք, բնականաբար, փրկություն չէ։

-Առաջարկվող փոփոխություններից խոսենք։

Ա. Մ.-Առաջարկվող փոփոխությունները դեռևս չեն համապատասխանում ազատ, արդար և թափանցիկ եռաչափ ընտրություններ անցկացնելու այդ պահանջին, որովհետև խորհրդարանական ընդդիմությունը, ինչու չէ' նաև արտախորհրդարանական ընդդիմությունը, հատկապես Հայ ազգային կոնգրեսը, տվել են առաջարկներ, որոնք, բացառությամբ մի կետի, բոլոր առումներով, ըստ էության, համընկնում են։ Եվ միակ կետը, որ չի համընկնում, դա հանձնաժողովների ձևավորման կարգն է. մենք՝ խորհրդարանական ընդդիմությունը՝ «Ժառանգությունը» և Հայ հեղափոխական դաշնակցությունը, կարծում ենք, որ ճիշտը կուսակցական հանձնաժողովներն են և ընդդիմություն-իշխանություն հավասարաչափ մասնակցությունը՝ 50-50 տոկոս։ Այս դեպքում հավասարակշռված լինելով՝ հանձնաժողովը որոշակիորեն կարող է բերել նաև, այսպես ասեմ, պսևդոանկախության: Այսինքն' շահերի բախումը երբ որ հավասար է, այն կփորձի նաև, որպես անկախ, որոշակի  ֆունկցիաներ իրականացնել և այս բալանսը պահելով՝ առաջ շարժվել։ Ի՞նչ կարևորագույն կետեր ենք մենք տեսնում. առաջին հերթին, բնականաբար, դա ընտրությանը մասնակցած քաղաքացիների ցուցակների հրապարակայնացումն է։ Սա, միջազգային փորձագետները այդ քննարկումների առաջին օրը իսկապես կարծում էին, որ կարող է Վենետիկի այս կանոններին հակասել, բայց այն փաստարկները, որ իրենք են բերում' կապված ռասիզմի, կրոնական անհանդուրժողականության, և այլն և այլն, բնականաբար' մեզ մոտ չկա։ Մեր  հանրապետության 98,5 տոկոսը հայեր են, և հիմնական դավանաբանությունը մեր մոտ Հայ Առաքելական սուրբ եկեղեցին է, քրիստոնեությունը, այնպես որ' խնդիր այս առումով գոյություն չունի և չի էլ եղել երբևէ։ Իսկ երկրորդ փուլը՝ արդեն իրենք ընդունեցին, որ այդ խնդիրը իսկապես առկա է մեզ մոտ, և վերջում այսպիսի արտահայտություն արեցին, որ «մենք վերջնական ճշմարտություն չէ, որ ասում ենք, և դա ձեր համատեղ որոշման արդյունքն է»։

-Բայց  նշվեց, որ քննարկման, աշխատանքային փուլում է։

Ա. Մ.-Այո, ես ուրախ կլինեմ, եթե այդ սկզբունքային արաջարկներն ընդունվեն։ Հիմա, մենք մեր պրակտիկայից գիտենք, որ մեզ համար կարևորը ոչ թե այն է, թե պարոն Սահակյանը կամ Արմեն Մրտիրոսյանը գնացել է քվեարկության, թե ոչ' ապրելով Հայատանում, որովհետև դրա համար խնդիր գոյություն չունի՝ ընդամենը տեղամասից մի քիչ հեռու կանգնում ես, և տեսնում ես՝ Մարտիրոսյան Արմենը կամ Հովհաննես Սահակյանը գնո՞ւմ են ընտրության, թե ոչ, որևէ խնդիր այդտեղ գոյություն չունի։

Հ. Ս.-Բայց կարող է մտնել և չմասնակցել ընտրություններին։

Ա. Մ.-Դա խնդիր չէ, որովհետև դուք շատ լավ գիտեք, որ վստահված անձինք ևս իրավունք ունեն  հետևել ցուցակներին։ Եվ եթե ցանկություն կա, դուք ձեր պրակտիկայում գիտեք, որ վստահված անձինք, հատկապես իշխանության ներկայացուցիչները, նայում են, թե ով է ընտրությանը եկել, ով չի եկել։

Հ. Ս.-Եթե վստահված անձինք իրավունք ունեն ստուգելու, այդ պարագայում ի՞նչ խնդիր կա։ Ձեր վստահված անձինք թող ստուգեն այդ ցուցակները, որպեսզի խոչընդոտ չառաջանա։

Ա. Մ.-Ո'չ, ցանկացած վստահված անձ ունիվերսալ չէ, դրա համար գոյություն ունեն ընթացակարգեր, և մենք փորձում ենք մտցնել այս ընթացակարգը, որը...

Հ. Ս.-Ո՞րը ունիվերսալ չէ։

Ա. Մ.-Մարդ է, հոգնում է, չի ճանաչում, ուրիշի անձնագրով գալիս են...

Հ. Ս.-Դուք, Դաշնակցությունը, վստահված անձանց դրեք, մեկը թող ցուցակին հետևի, մեկը անձնագրին, մեկն էլ մուտքին ու ելքին։

Ա. Մ.-Հովհաննե'ս, ընտրական գործընթացում ամեն մեկն իր ուժերին է ապավինում, և դու դա շատ լավ գիտես: Ուստի մենք գնում ենք այն ճանապարհով, որը առաջարկում ենք, և սա մեզ պրակտիկան է հուշել։

Հ. Ս.-Պրակտիկ փորձը քիչ է։

Ա. Մ.-Ես 1996թ.-ից ընտրություններին մասնակցում եմ և շատ լավ եմ հասկանում, թե ինչ է տեղի ունենում հանձնաժողովներում, և մեր ցանկությունը հետևյալն է. որ մենք իսկապես այս գործընթացը հրապարակային դարձնենք, որովհետև Հայաստանի ընտրողների գրեթե կեսը բացակայում է հանրապետությունից, և այսպես ասած սովորական հաշվարկներ որ անում ենք, դուրս է գալիս, որ Հայաստանում այս պահին ընտրություններին պետք է 3 մլն-ից ավելի մարդ մասնակցի այն թվերով, որոնք հրապարակվում են ընտրություններից առաջ, որը իրականությունից շատ հեռու է։

Հ. Ս.-Դա մեր ազգաբնակչության թիվն է, ընտրողների թիվը դրա կեսն է։

Ա. Մ.-70%-ը։

Հ. Ս. -Մասնակցությունն էլ է ավելի փոքր, որովհետև...

Ա. Մ.-Բայց այն թիվը, որը ներկայացվում է, բնականաբար ցույց  է տալիս, որ այստեղ 3 մլն 200 հազ... Բայց ես շարունակեմ։ Ես առաջարկում եմ հետևյալը' թող իսկապես հրապարակային դառնա, թող երևա, որ ընդդիմությունը սխալ էր, որովհետև տեղական այսպես կոչված փորձագետներից մեկն այնպիսի աբսուրդ բան ասաց այդ կապակցությամբ, որ շշմել էի ուղղակի: Ասում է' եթե ցուցակները հրապարակային լինեն, գյուղերում վենդետաներ կսկսվեն։ Մարդն ինչքան պետք է գյուղից հեռու լինի, որ չիմանա, որ գյուղում նույնիսկ գիտեն, թե ով ում օգտին է քվեարկելու, որովհետև ազգակցական խնդիր գոյություն ունի և այլն։ Հիմնականում գյուղերում տեղամասերը մեկն են լինում, որը բոլորի աչքի առջև է, և խնդիր չկա տեսնելու' ով է գնում քվեարկության, ով չի գնում: Կամ' նույն հանձնաժողովի անդամները, որպես կանոն, տվյալ գյուղի բնակիչներն են, այնպես որ...

-Հասկանալի է: Փաստորեն դուք կարևորում եք հենց նույն քաղաքական կամքը, որքան էլ որ...

Ա. Մ.-Բնականաբար: Բացի իմ այս նշած կարևորագույն սկզբունքից, այստեղ մի քանի սկզբունքներ ևս կան. դա 100% համամասնական ցուցակներով ընտրություններ անցկացնելն է: Եվ ես կարծում եմ, որ մենք մեկ-երկու անգամ համամասնական ցուցակներով անցկացնելուց հետո ընտրությունները, երբ իսկապես քաղաքական դաշտը կզատվի այս օլիգարխիկ, կրիմինալ կապերից, մենք արդեն կարող ենք անցնել նաև ռեյտինգային քվեարկության, ինչը ևս շատ հետաքրքիր մեխանիզմ է, բայց այս պահի դրությամբ՝ 100% համամասնական։ Սրա հիմնավորումն էլ կա։

Հ. Ս.-Կբևեռացվի Երևանը։

Ա. Մ.-Երբեք չի բևեռացվի, ցանկացած պարագայում մենք տեսնում ենք, որ այսօր շատ մեծամասնականով ընտրված պատգամավորներ հենց Երևանցի են, որ մարզերում են ընտրվել, և նույնիսկ այդ մարզի բնակիչների հետ հանդիպման ժամանակ վերջիններս չեն իմանում, թե իրենց պատգամավորն ով է, որովհետև չեն տեսել։ Սրա կարևորությունը կայանում է նաև նրանում, որ քաղաքական դաշտը արդեն կբյուրեղանա, և քաղաքական գործընթացնե'րը առաջ կտանեն երկիրը, ոչ թե' օլիգարխիկ կապերը։ Շատ կարևորում եմ հանձնաժողովների կուսակցական այս պահին լինելը և հավասարակշռված լինելը, որովհետև սա մեզ փորձն է ասում... Իսկապես, եթե մենք ունենայինք անկախ որևէ մարմին մեր պետության կառավարման կառուցվածքում, իսկապես ուրախ կլինեի, որ այդ մարմնի անդամները լինեին հանձնաժողովի անդամներ, անկախ լիներ հանձնաժողովը: Բայց այսօր Հայաստանում նույնիսկ դատարանը, որը Սահմանադրությամբ անկախ է, նույնիսկ նա անկախ գործառույթ չի կարողանում իրականացնել, էլ ուր մնաց' որևէ բնագավառ կամ քաղծառայողներ, որոնք, բոլորին է հայտնի, որ անկախությունից շատ հեռու են։ Այսինքն, այս ամենը, ինչ ներկայումս գոյություն ունի, մենք բնականաբար հաշվի ենք առնում և փորձում ենք առաջարկներ անել։ Կարևորագույն առաջարկ էր տեղամասերում տեսանկարահանումը. ոչ թե' ինչպե՞ս է մարդը քվեարկում, այլ ուղղակի' ինչպիսի՞ գործընթացներ են տեղի ունենում տեղամասերում։ Այս ամենը շատ կարևոր է, և սրանք մեր սկզբունքային կետերն են' չհաշված այն 6 կետերը, որը առաջարկվել է ընդդիմության կողմից։

Հ. Ս.-Մեկ դիտարկում հանձնաժողովների հետ կապված։ Մենք գիտենք, որ ձեր հանձնաժողովները, որ այսօր գործում են, քաղաքական են, և խնդիրը հենց նրանում է, որ մեկ այլ ընդդիմադիր ուժ նույն այդ առաջարկությունների, ընդհանուր նախագծի քննարկման կամ երբ որ արդեն պետք է դրվեր շրջանառության մեջ, այդ ժամանակահատվածում առաջարկեց, որպեսզի... Բոլորին հայտնի է, որ անկախ ընտրությունների ելքից, անկախ քաղաքական թիմերի ընտրական հանձնաժողովներում մասնակցության չափիչ, ձևից, որակից, քանակից' վերջում էլի պատասխանատվությունը կրում է օրվա իշխանությունը, պետությունը, երկիրը, ոչ թե, օրինակ, «Ժառանգությունը»։ Երբևէ ընտրական հանձնաժողովի «Ժառանգության» ներկայացուցիչն իր վրա պատասխանատվություն չի վերցրել։

Ա. Մ.-Ես ձեզ հետ համաձայն չեմ։ Ցանակացած հանձնաժողովի անդամ պատասխանատու է։ 

Հ. Ս.-Եթե ինքը ստորագրում է, որ ես համաձայն չեմ և այլն, ինքն աշխատանքային պրոցեսի համար է պատասխանատու։

Ա. Մ.-Դա ևս պատասխանատվության ձև է։ Եթե հասարակությունը չհավատա իր չհամաձայնելուն, բնականաբար, նա պատասխանատվության է ենթարկվում։

Հ. Ս.-Մի այսպիսի իրավիճակ պատկերացնենք. որ «Ժառանգությունը» և դաշնակները հենց ընտրական պորցեսի բուն ժամանակահատվածում քաղաքական որոշում են կայացնում, հանձնաժողովի իրենց անդամներին հետ են կանչում։ Այսինքն՝ կեղծված է, մենք չենք մասնակցում, և այլն, և այլն։

Ա. Մ.-Մեխանիզմ պետք է դնել, որ նմանատիպ քայլ չկարողանան կատարել։

Հ. Ս.-Եթե այդ մեխանիզմների պարագայում էլ էլի օրվա իշխանությունն է կրում, նաև ՀԱԿ-ի առաջարկներով, որպեսզի ընտրական հանձնաժողովի անդամները լինեն պրոֆեսիոնալ, որպեսզի օրվա իշխանությունները կրեն իրենց վրա պատասխանատվությունը, այսինքն՝ թող իրենք կազմակերպեն, իրենք էլ պատասխանատվությունը կրեն, իսկ ներքևի օղակը, որ ամենակարևորն է, միայն կազմակերպում է քվեարկությունը, այսինքն՝ հետևում է, որպեսզի քվեարթերթիկները և այլն, քվեարկության գործընթացին, չեմ կարծում, որ այստեղ խնդիր կա։ Եվ ամենակարևոր օղակը եթե ներքևն է, և նորմալ ընտրություններ կազմակերպելու համար բուն օրը նորմալ, ազատ, արդար, թափանցիկ քվեարկելն է, ապա չեմ կարծում, որ այստեղ խնդիր կա, եթե քաղաքական ուժերն են ներկայացնում։ Իսկ այդ առաջարկությունները՝ ցուցակներ հրապարակենք և այլն, հազար ներողություն, բայց մի փոքր արդեն մանկական կամակորության նման է, որ միայն սա է ու վերջ, մենք սա՛ ենք ուզում։ Վենետիկի հանձնաժողովի եզրակացություններն էլ ունենք, դա ընտրական օրենսդրության մեջ մասնակցության գաղտնիության սկզբունքի խախատում է։ Ես առաջարկել եմ, որ ժողովրդի լեզվով ասած՝ ցուցակների վրա, երբ որ նստում են հանձնաժողովի 2 անդամներ, օրենքի մեջ համապատասխան փոփոխություն իրականացնենք. նրանց կողքը պարտադիր պայմանով նստի մեկ վստահված անձ, ով կհետևի' համապատասխանո՞ւմ է անձնագիրը տվյալներին, ցուցակի մեջ կա՞, թե՞ ոչ, նոր անցնի ընտրության։ Սրանով նաև մենք ուղղակի հսկողություն կսահմանենք ցուցակների վրա։

Ա. Մ.-Իսկ եթե այդ վստահված անձին ահաբեկեք կամ կաշառե՞ք։

Հ. Ս.-Դե, գիտե՞ք ինչ, դա արդեն Գյուլնազ տատի հեքիաթներ են։

Ա. Մ.-Գյուլնազ տատի հեքիաթներ չեն։ Ես ձեզ մի քանի օրինակ կարող եմ բերել։ 

Հ. Ս.-Մե'նք էլ կարող ենք բազմաթիվ օրինակներ բերել։

-Անցնենք ամանորյա թեմայի։ Ինչպե՞ս եք դիմավորելու Նոր տարին, ինչպե՞ս եք պատրաստվում շնորհավորել ձեր կուսակցության ղեկավարներին։

Ա. Մ.-Առանձնապես ինչ-որ ընթացակարգ չկա կուսակցության ղեկավարին շնորհավորելու։ Որպես կանոն' սովորական, շնորհավորական խոսք է լինում, ոչ ավելին։ Ընդհանրապես բացառություն չի եղել երբևէ, միշտ ընտանեկան շրջապատում եմ դիմավորել Նոր տարին։ Այս տարի ևս բացառություն չի լինի։ Եթե կարողանամ Երևանից դուրս Նոր տարին դիմավորեմ՝ հարազատներիս հետ, ապա շատ ավելի լավ կլինի, և մի փոքր նաև կհանգստանամ։ Սովորական հայ մարդու նման Նոր տարի եմ դիմավորում՝ ընկերներիս, բարեկամներիս հետ։

Հ. Ս.-Ես նույնպես Նոր տարին շնորհավորում եմ հայրական օջախում, այսինքն՝ Սպիտակ քաղաքում, հարազատներիս հետ։ Կուսակցության ղեկավարին կամ կուսակից ընկերներին շնորհավորելու առիթ մենք ունենում ենք, քանի որ նախ այդպիսի խնդիր դրված չէ՝ հասկանալով նաև, որ կուսակցության նախագահը նաև երկրի նախագահն է և զբաղված է։ Մենք յուրաքանչյուր չորեքշաբթի կամ շաբաթվա մեջ մեկ օր կուսակցությունում հանդիպում ենք ժողովների կարգով, այսինքն՝ այդ օրը տեսնելով' խնդիրներ բարձրացնելու և այլ, այդպիսի անհրաժեշտություն չկա, ուղղակի մենք ունենք նաև ավանդույթ. կուսակցությունը խորհրդի, գործադիր մարմինը հավաքվում է և շնորհավորում մեկը մյուսին՝ սովորական մեծ ընտանիքի պես։ Հաշվի առնելով, որ երկրի նախագահը նաև համայն հայության նախագահն է, այդ մեծ ընտանիքի ղեկավարն է' նաև ինքն այդտեղ նույնպես պետք է գնա, որպեսզի շնորհավորենք։

Զրույցը վարեց Վախթանգ Մարգարյանը